Materiały przedstawiające seksualne wykorzystywanie dzieci są jednymi z najczęściej, poza pornografią, analizowanych przez Zespół Dyżurnet.pl. W 2021 roku eksperci Zespołu przeanalizowali 6 778 materiałów zgłoszonych jako CSAM, 2 069 z tych materiałów zostało zakwalifikowanych jako CSAM, czyli potwierdzono, że pokazują one seksualne wykorzystanie dziecka.
Choć liczba materiałów zakwalifikowanych jako CSAM w 2021 roku była mniejsza niż rok wcześniej (2 517) to skala tego zjawiska powinna budzić niepokój i na to, w dużej mierze, zwracają uwagę autorzy Raportu. Szczególnie ważne w tym kontekście jest samodzielne wytwarzanie materiałów o charakterze seksualnym przez dzieci. Eksperci podkreślają, że samodzielne nie oznacza dobrowolne. Zdjęcia, filmy pokazujące seksualne wykorzystywanie dziecka są często tworzone w wyniku szantażu, przymusu wobec dzieci. A one same w większości nie są w stanie ocenić zagrożenia oraz konsekwencji tworzenia takich materiałów. Dlatego eksperci Dyżurnet.pl od lat podkreślają rolę i odpowiedzialność dorosłych. Zarówno opiekunów, rodziców, którzy powinni towarzyszyć dzieciom w odkrywaniu cyfrowego świata oraz budować z nimi bezpieczne, pełne zaufania relacje, ale również niebagatelna jest rola internautów zgłaszających tego typu treści do Dyżurnet.pl. „Ważne jest dla nas jak najszybsze zablokowanie takich materiałów, zgłoszenie ich do światowej bazy CSAM, dzięki czemu inne zespoły nie muszą jeszcze raz analizować tych treści, a przede wszystkim przekazanie informacji do Stowarzyszenia INHOPE, Policji, dzięki czemu chcemy zapobiec dalszej krzywdzie dzieci” – mówi Martyna Różycka, Kierownik Dyżurnet.pl, NASK .
Ważna reakcja dorosłych
W 2021 roku, o czym możemy przeczytać w Raporcie, wprowadzono nowe, bardzo pomocne narzędzie do zgłaszania nielegalnych treści w sieci. Jest to wtyczka do zgłoszeń. Narzędzie to można w łatwy sposób pobrać zarówno na przeglądarce Firefox, jak i Chrome. Dzięki niemu, podczas natrafienia na nielegalne lub niebezpieczne treści, wystarczy skorzystać z „wtyczki”, by zgłosić stronę bezpośrednio do Dyżurnet.pl. Zaletą tego narzędzia jest też to, że daje możliwość automatycznego przekazania informacji technicznych jak np. referer, które pozwalają łatwiej dotrzeć do zgłaszanych treści.
„Zależy nam, aby naszą wtyczkę instalowały sobie osoby, które wiele godzin spędzają w sieci, często zawodowo, eksplorują „najodleglejsze” miejsca w internecie, bo tam nierzadko znajdują się niepokojące treści” – wyjaśnia Martyna Różycka dodając, że takie zgłoszenia szczególnie mogą się przyczynić do zatrzymania krzywdy dzieci.
Ale nie tylko do takiej reakcji zachęcają dorosłych autorzy Raportu. Równie ważne jest zwracanie uwagi na to, co najmłodsi publikują w sieci. Dla wielu dzieci nagrywanie filmików telefonami, robienie sobie zdjęć jest codziennością. I nawet jeśli nie są to typowe treści seksualne, mogą być potencjalnym zagrożeniem dla dzieci. W Raporcie czytamy: „Od wiosny 2021 roku Zespół Dyżurnet.pl odnotował zwiększoną liczbę zgłoszeń dotyczących materiałów wideo nagrywanych przez kilkuletnie dzieci, zazwyczaj dziewczynki. Według osób zgłaszających, mogły być one narażone na niebezpieczny kontakt ze strony osób seksualnie zainteresowanych dziećmi. (…) Od końca sierpnia 2021 roku licznie zaczęły pojawiać się materiały w trochę innym typie. Tym razem w postaci kanałów dziewczynek nagrywających i publikujących codziennie po kilka filmików. Trwają one maksymalnie 15 sekund i prezentują taniec lub muzyczny playback. Kanały te mają po kilka tysięcy subskrybentów, a niektóre filmiki po kilka tysięcy wyświetleń. Zdarzają się układy taneczne, kiedy to dziewczynki w trakcie tańca zdejmują bluzki i pokazują bieliznę lub eksponują pośladki. Powody powstania tego typu materiałów mogą być różne, od chęci zwrócenia na siebie uwagi, przez nudę, po możliwość bycia dziecka w procesie child groomingu (uwodzenie dziecka w sieci). Często młode osoby motywowane chęcią zdobycia popularności na znanych serwisach podejmują takie aktywności”.
W Raporcie znajdziemy też krótkie podsumowanie Raportu nt. aplikacji mobilnych[1], który Zespół Dyżurnet.pl przygotował w 2021 roku. Daje on przekrojową wiedzę na temat tego, jakie zagrożenia zarówno dla dzieci, jak i młodzieży oraz dorosłych, mogą występować podczas używania popularnych aplikacji. W czasie pandemii popularność aplikacji mobilnych szczególnie wzrosła, stały się one substytutem zarówno relacji rówieśniczych, kontaktu z nauczycielami, jak i źródłem rozrywki. Niestety, wiele z nich poza korzyściami, ma też wiele negatywnych cech, które mogą przełożyć się na bezpieczeństwo dzieci i młodzieży.
„Podnoszenie wiedzy w społeczeństwie na temat zagrożeń, zwłaszcza dla najmłodszych, w sieci to misja Zespołu Dyżurnet.pl. Wiemy, że wspólne działania, edukacja, niepozostawanie obojętnym to siła, dzięki której możemy czynić cyfrowy świat bezpieczniejszym. Dlatego zawsze chętnie odpowiadamy na pytania dziennikarzy, wyjaśniamy, przekazujemy najnowszą wiedzą” – mówi Martyna Różycka.
Zapraszamy do zapoznania się z Raportem na stronie Dyżyrnet.pl https://dyzurnet.pl/uploads/2022/03/Raport-Dyzurnet.pl-2021.pdf
Dyżurnet.pl to zespół ekspertów NASK, działający jako punkt kontaktowy do zgłaszania nielegalnych treści w Internecie, szczególnie związanych z seksualnym wykorzystywaniem dzieci.
Zgodnie z ustawą o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa NASK-PIB został wskazany jako jeden z Zespołów Reagowania na Incydenty Komputerowe tzw. CSIRT. Do jego zadań należy m.in. zapewnienie obsługi linii telefonicznej lub serwisu internetowego prowadzących działalność w zakresie zgłaszania i analizy przypadków dystrybucji, rozpowszechniania lub przesyłania pornografii dziecięcej za pośrednictwem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Zadanie to w NASK-PIB realizuje Dyżurnet.pl. Realizuje też zadania w ramach Polskiego Centrum Programu Safer Internet.