Aktualność
06 Marca 2025|9 min. czytania

Jak dezinformacja kształtuje nasze postrzeganie Ukrainy?

Trzy lata wojny w Ukrainie, to także trzy lata walki w cyberprzestrzeni. To trzy lata walki na granicach informacji i dezinformacji, newsów i fake newsów — wszystkiego, co służy wpływowi na społeczeństwa i liderów innych krajów.

Woja w Ukraine - przegląd najczęściej pojawiających się przekazów dezinforamcyjnych
Łuna gradientu wychodząca od dołu

Trzy lata wojny w Ukrainie, to także trzy lata walki w cyberprzestrzeni. To trzy lata walki na granicach informacji i dezinformacji, newsów i fake newsów — wszystkiego, co służy wpływowi na społeczeństwa i liderów innych krajów. Z oczywistych powodów — zarówno ze względu na to jak wielu uchodźców z Ukrainy znalazło się w Polsce, jak i rolę, jaką nasz kraj odgrywa we wsparciu Ukrainy, polska przestrzeń informacyjna jest jednym z istotnych elementów pola walki. Eksperci z NASK monitorują, śledzą i zapobiegają dezinformacji.  

Jak podkreśla Michał Marek Kierownik Zespołu Analiz Zagrożeń Zewnętrznych – „Moskwa z biegiem miesięcy skoncentrowała się również na działaniach z zakresu deprecjonowania wizerunku Ukrainy”. Nikt nie twierdzi dziś, że wojna na Ukrainie nie toczy się, ale już masakra ludności cywilnej w Buczy bywa często kwestionowana.  

W czasie trzech lat pełnoskalowego konfliktu, eksperci NASK analizują treści dezinformacyjne. To, co się w nich pojawia, ma na celu podważenie wiarygodności ukraińskiego państwa, delegitymizację jego działań oraz wstrzymanie pomocy udzielanej przez Zachód. Za większością tych przekazów stoją rosyjskie grupy dezinformacyjne, które wykorzystują nowoczesne narzędzia propagandy, aby kreować alternatywną wersję wydarzeń, manipulować opinią publiczną i podsycać nastroje nieufności wobec sojuszników Ukrainy. Ich działania wpisują się w szerszą strategię polityczną, której celem jest destabilizacja regionu oraz osłabienie instytucji demokratycznych.  

Oto niektóre z najczęściej pojawiających się przez te 3 lata narracji dezinformacyjnych: 

  • Budowanie negatywnego wizerunku Ukraińców 
  • Rzekomo uprzywilejowane traktowanie Ukraińców względem Polaków 
  • Zafałszowany obraz wojny 

Jak mówi Michał Marek Kierownik Zespołu Analiz Zagrożeń Zewnętrznych: 

 „Strona rosyjska na przełomie ostatnich lat dostosowywała swój przekaz dezinformacyjny na temat Ukraińców do sytuacji na froncie oraz do bieżących celów taktycznych. Przekazy zmieniały się np. zależnie od tego, czy Rosjanie musieli objaśniać przyczynę ataku, czy objaśniać to, z jakiego powodu wycofują się spod Kijowa, z obwodu charkowskiego czy Chersonia”.. 

Negatywny wizerunek Ukraińców 

  • Teza: migranci z Ukrainy popełniają w Polsce liczne przestępstwa – Łatwość budowy takiego przekonania wynika z kilku czynników – masowy napływ Ukraińców do Polski po 2014 roku, a zwłaszcza po rozpoczęciu wojny w 2022, sprawia, że część społeczeństwa postrzega ich jako „obcych” i łatwo kojarzy z negatywnymi zjawiskami, w tym z przestępczością. Nie sposób również nie zauważyć, że przestępstwa popełniane przez migrantów z Ukrainy są często szerzej komentowane w mediach społecznościowych, niż te popełniane przez obywateli Polski. W ciągu ostatnich lat Polska odnotowała znaczący wzrost liczby migrantów, szczególnie z Ukrainy i Białorusi. Oficjalne dane (Komenda Główna Policji, GUS, Eurostat) pokazują jednak, że przestępczość maleje mimo rosnącej liczby migrantów. Dane te wskazują, że przybycie cudzoziemców nie wpływa negatywnie na bezpieczeństwo publiczne. 

Specjalne traktowanie Ukraińców względem Polaków 

  • Teza: Ukraińcy dostają wyższe świadczenia socjalne niż Polacy. Ukraińcy żyją na koszt Polaków. Teza, że Ukraińcy w Polsce otrzymują wyższe świadczenia niż Polacy, może wynikać z nieznajomości polskiego systemu socjalnego. Po wybuchu wojny w Ukrainie Polska wdrożyła szereg programów pomocowych dla uchodźców z tego kraju, które obejmują: opiekę zdrowotną, 800 plus, a także wsparcie w zakresie edukacji i dostępu do rynku pracy. Te świadczenia nie są jednak wyższe niż polskie zasiłki socjalne – są one skierowane do osób, które znalazły się w nadzwyczajnej sytuacji w wyniku wojny  
  • Teza: Migranci z Ukrainy stoją krócej w kolejkach do lekarzy – Po rozpoczęciu wojny w Ukrainie, Polska wprowadziła przepisy umożliwiające uchodźcom dostęp do publicznej opieki zdrowotnej. Włączenie migrantów z Ukrainy do systemu NFZ mogło zostać mylnie odebrane jako faworyzowanie tej grupy, szczególnie w kontekście długich kolejek do świadczeń zdrowotnych w Polsce. Problemy takie jak niedobór lekarzy i długie oczekiwanie na wizytę mogą prowadzić do frustracji pacjentów. W tej atmosferze łatwo o przyjęcie narracji, według której to „inni” (np. migranci) korzystają z przywilejów kosztem polskich obywateli. 
  • Teza o “ukrainizacji” – Ukraińcy, którzy wyrobią sobie numer PESEL będą mogli wziąć udział w wyborach – Po wybuchu wojny Polska przyjęła specjalną ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy, która umożliwiła uchodźcom dostęp do usług publicznych, takich jak edukacja, ochrona zdrowia czy rynek pracy. Nadawany Ukraińcom numer PESEL jest podstawowym identyfikatorem w polskim systemie administracyjnym, ale jego posiadanie nie nadaje obywatelstwa ani praw wyborczych. Dezinformacja może wynikać z braku wiedzy lub celowego mylenia tych dwóch kwestii. ·  
  • W wyborach parlamentarnych mogą głosować wyłącznie obywatele Polski. 
  •  W wyborach samorządowych oraz do Parlamentu Europejskiego prawo głosu mają obywatele innych krajów UE zamieszkujący w Polsce, co nie dotyczy obywateli Ukrainy, ponieważ nie posiadają oni unijnego obywatelstwa. 

“Moskwa z biegiem miesięcy skoncentrowała się również na działaniach z zakresu deprecjonowania wizerunku Ukrainy, co miało na celu wstrzymanie wsparcia okazywanego przez Zachód Ukrainie – np. ataki na W. Zełenskiego. Intensyfikajce tych działań widzimy również obecnie” – dodaje Michał Marek. 

Fałszywy obraz wojny oraz samej Ukrainy 

“Moskwa starała się również promować przekazy odnoszące się do pozycjonowania Ukrainy na państwo upadłe – w tym kontekście promowano narrację o rzekomych planach ataku Polski na Ukrainę. Obecnie Rosja nie poświęca już tak dużo uwagi przekazom argumentującym potrzebę prowadzenia wojny jak w 2022 czy 2023 roku. Widzimy natomiast szeroką kampanię z zakresu ukazywania Ukrainy jako państwa, które musi zostać jak najszybciej zmuszone do przyjęcia warunków pokojowych. To służy ograniczeniu wsparcia dla Kijowa oraz wspiera działania Rosji, m. in. z zakresu wykorzystania działań administracji D. Trumpa” – przekonuje Michał Marek. 

  • W Ukrainie w rzeczywistości nie ma wojny – Twierdzenie to jest często rozpowszechniane w ramach rosyjskiej propagandy, której celem jest podważenie międzynarodowego wsparcia dla Ukrainy oraz bagatelizowanie skali konfliktu zbrojnego. Fałszywe informacje tego typu mają wywoływać sceptycyzm wobec relacji medialnych oraz zniechęcać do pomocy uchodźcom i Ukrainie. Wykorzystywanie zdjęć i materiałów wideo z ukraińskich miast, gdzie życie w niektórych obszarach toczy się stosunkowo normalnie, może być podstawą do błędnego wniosku, że wojna nie istnieje lub jest wyolbrzymiana. W tym kontekście pojawiają się także teorie spiskowe, według których wojna to rzekomo „zorganizowany teatr” służący celom politycznym, ekonomicznym lub propagandowym.                                                                                                                                                   W rzeczywistości organizacje takie jak ONZ, OBWE, Human Rights Watch i Amnesty International na bieżąco dokumentują masowe zbrodnie, ataki na cywilów oraz zniszczenia infrastruktury na terenie Ukrainy. W mediach znaleźć można również setki tysięcy zdjęć, nagrań wideo i relacji świadków z miejsc takich jak Mariupol, Bucza, Irpień czy Charków pokazują zniszczenia, ofiary cywilne i masowe groby. 

 

  • Polska ma roszczenia terytorialne wobec Ukrainy, celem jest odebranie dawnych ziem – Twierdzenie to jest częścią długotrwałej narracji Kremla, mającej na celu skłócenie Polski i Ukrainy oraz osłabienie sojuszu. Rosja próbuje przedstawiać Polskę jako kraj, który w rzeczywistości nie wspiera Ukrainy, ale wykorzystuje wojnę jako okazję do realizacji własnych interesów terytorialnych.  Narracja o polskich interesach terytorialnych w Ukrainie jest celowo rozpowszechniana przez rosyjskie media i trolli internetowych, aby zasiać nieufność między Polską a Ukrainą. Propaganda ta ma także na celu wzbudzenie w społeczeństwie ukraińskim podejrzliwości wobec Polaków. Polska i Ukraina podjęły znaczące kroki w kierunku pojednania historycznego, zwłaszcza w kontekście trudnej wspólnej przeszłości. Polityczne i społeczne inicjatywy koncentrują się na współpracy, a nie na konflikcie.         

Przez ostatnie trzy lata polska przestrzeń medialna była areną starć o kontrolę nad narracją o Ukrainie. Rosyjskie grupy dezinformacyjne systematycznie próbowały przeinaczyć obraz wydarzeń, podważając wiarygodność ukraińskiego państwa i sianie podziałów społecznych. Mimo że oficjalne dane i analizy wyraźnie pokazują realia konfliktu, manipulacyjne przekazy wciąż wpływają na postrzeganie sytuacji. W obliczu tej propagandy, kluczowe jest korzystanie ze sprawdzonych informacji i zachowanie krytycznego podejścia – tylko tak można przeciwdziałać próbom zakłamania faktów.  

Jak podkreślają eksperci NASK; w najbliższym czasie można spodziewać się dalszego wykorzystywania tematów związanych z sytuacją na Ukrainie, prób skłócenia Warszawy z Kijowem oraz budowania wizerunku Polski, jako kraju zmęczonego wojną i niezdolnego do dalszego wsparcia Ukrainy.      

Widzisz treści dezinformacyjne? Zgłoś je na zglos-dezinformacje.nask.pl 

Tematy powiązane
Udostępnij ten post
Odnośniki

 

 

Wyróżnione aktualności

Plakat konkursu na najlepszą pracę magisterską z informacjami o nagrodach
Typ_artykul Artykuł
29 Kwietnia 2025|3 min. czytania

NASK promuje młode talenty informatyczne. Weź udział w naszym konkursie

Trwa konkurs na najlepszą pracę magisterską z zakresu informatyki. To doskonała okazja, by zdobyć nagrody i otworzyć sobie drzwi do kariery w NASK oraz innych czołowych instytucji badawczo-technologicznych. Zgłoszenia przyjmowane są do 10 października, a pula nagród wynosi 60 tys. zł.

Maciej Siciarek, dyrektor CSIRT, wypowiada się podczas panelu dyskusyjnego na temat „Cyberbezpieczeństwo w biznesie” w ramach wydarzenia „Cyfryzacja, Technologie, Innowacje” 24 kwietnia 2025 roku. Obok niego siedzi trzech innych uczestników panelu, wszyscy w garniturach, z mikrofonami i laptopami. W tle widać niebieski ekran z nazwą wydarzenia w języku polskim i angielskim.
Typ_aktualnosc Aktualność
25 Kwietnia 2025|6 min. czytania

Bez człowieka nie ma mowy o cyberbezpieczeństwie

Cyberodporność zyskała ludzką twarz – nie tylko technologia, ale przede wszystkim ludzie są odpowiedzialni za bezpieczeństwo firm. To ich świadomość, czujność i odpowiedzialność – stanowią pierwszą i ostatnią linię obrony przed cyfrowymi atakami. Jak rozwijać zabezpieczenia i jaka jest kondycja polskiego biznesu? O tym rozmawiali goście Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.

Uśmiechnięty chłopak i dziewczyna pokazujący kciuki w górę, trzymający zeszyty i książki. Obok nich tekst: „Punkty do rekrutacji i atrakcyjne nagrody”. W tle znajdują się graficzne ikony pucharów i gwiazdek. Na dole logotypy patronów: Polski Alarm Smogowy, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Edukacji, Ministerstwo Klimatu i Środowiska. W prawym górnym rogu logo ESA NASK.
Typ_aktualnosc Aktualność
25 Kwietnia 2025|3 min. czytania

NASK inspiruje młodych: rekordowa frekwencja w Olimpiadzie ESA

Aż 21 tysięcy uczestników, trudne pytania z nauki o klimacie i wielka pasja do ochrony środowiska. 15-letnia Basia Lehmann jako jedyna uczestniczka zdobyła maksymalną liczbę punktów! Zakończyła się IV Ogólnopolska Olimpiada Antysmogowa, organizowana przez NASK.

Wystąpienie Magdaleny Wilczyńskiej na EKG w Katowicach
Typ_aktualnosc Aktualność
23 Kwietnia 2025|6 min. czytania

Puls dezinformacji. EKG w Katowicach

Fałszywe narracje w infosferze to coraz większy problem społeczny. Szczególnie w kontekście zbliżających się wyborów prezydenckich. Jaka jest skala i dynamika tego zjawiska? Jak wpływa na życie społeczne oraz publiczne? To kwestie, które przewijają się w dyskusji podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach.

Informacje

Najnowsze aktualności

Małe kliknięcia. Jak chronić dzieci w sieci
Typ_aktualnosc Aktualność
30 Maja 2025|7 min. czytania

Małe kliknięcia. Jak chronić dzieci w sieci

W czasach, gdy dzieci na co dzień poruszają się w świecie cyfrowym, rodzice muszą przygotować je do bezpiecznego funkcjonowania w sieci i świadomego zarządzania obecnością online. Dzień Dziecka to okazja, aby zastanowić się, jak to zrobić.

Rekrutacja do Szkoły Doktorskiej TIB PAN na rok akademicki 2025/2026!
Aktualność
28 Maja 2025|2 min. czytania

Rekrutacja do Szkoły Doktorskiej TIB PAN na rok akademicki 2025/2026!

Już 16 czerwca 2025 r. rozpocznie się rekrutacja do Szkoły Doktorskiej Technologii Informacyjnych i Biomedycznych Instytutów PAN na rok akademicki 2025/2026. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do aplikowania.

Ilustracja przedstawia grupę ludzi stojących w kolejce do głosowania. Każda osoba korzysta z elektronicznego urządzenia do oddania głosu, stojąc przy białym lub ciemnym panelu głosowania. Wszyscy są młodzi, ubrani w swobodne, kolorowe ubrania i skupieni na swoich zadaniach. Tło jest jednolite w kolorze turkusowym, co nadaje ilustracji nowoczesny i minimalistyczny styl.
Typ_aktualnosc Aktualność
28 Maja 2025|4 min. czytania

Przed wyborami klikaj z głową

Na ostatniej prostej kampanii wyborczej łatwo możemy natrafić w sieci na próby manipulacji i oszustw, które wykorzystują kontekst wyborczy. Nie wszystko, co widzimy w sieci, jest prawdą – warto o tym pamiętać, by nie dać się oszukać i decydować w oparciu o fakty, a nie fałszywe doniesienia.