NASK ostrzega przed dezinformacją. PKW (nie) przekłada datę(y) wyborów

– Apeluję do wszystkich – nie dajmy się zmanipulować. Weryfikujmy źródła, nie udostępniajmy niesprawdzonych informacji. Demokracja potrzebuje odpowiedzialnych obywateli – zaznacza wicepremier Krzysztof Gawkowski, minister cyfryzacji. 

Dezinformacja karmi się emocjami

Pierwszy komentarz, który zawierał link do artykułu na temat nowej daty wyborów, pojawił się w mediach społecznościowych 6 maja, a w ślad za nim kolejne. W tekście szczegółowo wskazano, że decyzja Państwowej Komisji Wyborczej „nie była pochopna”, a zmiana była „konieczna”, argumentując ją „niedoskonałościami poprzedniego terminu”. Podano nową datę wyborów, podkreślano konieczność zachowania „przejrzystości i wiarygodności procesu głosowania”, a nawet powołano się na „dobro Polaków”, którym PKW miało się kierować. Tekst został więc napisany tak, żeby czytelnik uznał go za wiarygodny. Artykuł opatrzono nawet zdjęciem przewodniczącego PKW Sylwestra Marciniaka. 

Jak widać, artykuł skonstruowano w sposób wywołujący silne emocje – podparto go „logicznymi” argumentami, wspomniano o wspólnym dobru, powołano się na istniejące „nieprawidłowości”. Tekst naszpikowany został frazami o bezpieczeństwie, unikaniu konfliktów, wzmocnieniu zaufania. To nacechowane emocjonalnie zwroty, które mają uśpić czujność odbiorcy i rozmyć komunikat, w którym zabrakło faktów i konkretnych informacji.

Przypominamy – PKW nie może ogłosić nowej daty wyborów prezydenckich ani ich odwołać. Decyzje o zmianie terminów wyborów są podejmowane przez parlament poprzez uchwalenie ustawy, podpisanej następnie przez prezydenta RP. W przypadku sytuacji nadzwyczajnych (np. stanu klęski żywiołowej), wybory są zawieszane na mocy przepisów konstytucyjnych. 

Czujność i odpowiedzialność

– Analizując liczbę i sposób publikacji fałszywych artykułów możemy zakładać, że zostały wygenerowane z pomocą sztucznej inteligencji – mówi Izabela Jarka z Ośrodka Analizy Dezinformacji (OAD), działającego w NASK. – Portal szerzący te fake newsy został zgłoszony także drogą zewnętrzną do naszego zespołu obsługującego incydenty, związane z dezinformacją.   

Temat jest analizowany przez NASK, ale już teraz eksperci ostrzegają i uczulają wszystkich, którzy udostępniają treści w mediach społecznościowych – a zwłaszcza dziennikarzy – na podobne dezinformacje.  

– Jedna z największych trudności w walce z dezinformacją polega na tym, że fałszywe informacje często wyglądają na wiarygodne i są rozpowszechniane szybciej niż zdementowane fakty – mówi Magdalena Wilczyńska, dyrektorka Pionu Ochrony Informacyjnej Cyberprzestrzeni w NASK. – Dlatego tak ważna jest czujność użytkowników sieci oraz odpowiedzialność mediów za weryfikację źródeł. 

A Izabela Jarka przestrzega, że podobnych treści będzie pojawiać się coraz więcej.  

– Najczęściej podejmowanym tematem w dezinformacji wyborczej jest między innymi uczciwość przyszłego wyniku głosowania. Natomiast wiadomości podobne do tej, którą omawiamy, występują rzadziej. Są jednak równie groźne, ponieważ mogą ingerować w demokratyczny proces wyborczy, poprzez wprowadzanie chaosu informacyjnego — mówi ekspertka.  

Zgłoś dezinformację

Dezinformacja to narzędzie manipulacji, które bazuje na wzbudzaniu silnych emocji, takich jak strach czy gniew. Jej główne cele to wywoływanie paniki, polaryzacji społecznej i osłabianie wiarygodności instytucji publicznych. Aby edukować na temat dezinformacji i wyczulić społeczeństwo na fake newsy w nadchodzących wyborach prezydenckich, NASK prowadzi kampanię „Nie pozwól sobie odebrać głosu”. Pokazuje ona, jak łatwo wpaść w pułapkę dezinformacji, ale także jak niewiele trzeba, by się przed nią uchronić.  

Na stronie NASK bezpiecznewybory.pl, która jest bazą informacji wyborczej, można znaleźć rzetelne materiały i wskazówki dotyczące tego, jak weryfikować treści zamieszczane w internecie w okresie przedwyborczym. Bezpiecznewybory.pl to także przewodnik dla każdego, kto potrzebuje praktycznej wiedzy na temat wyborów, np. jak zagłosować, będąc za granicą. To także tam, poprzez dedykowany formularz, można zgłaszać wszelką dezinformację, związaną z wyborami. 

Techniki i mechanizmy związane z rozpowszechnianiem fałszywych treści pomagają zrozumieć eksperci z Ośrodka Analizy Dezinformacji Instytutu NASK. 

Aby uniknąć szerzenia dezinformacji, zalecamy zapoznać się artykułem: Jak rozpoznać dezinformację i chronić się przed manipulacją?  

Zgłaszać dezinformację (nie tylko tę dotyczącą wyborów) można na dwa sposoby: 

• Wypełniając formularz 
• Wysyłając maila na adres: dezinformacja@nask.pl.