Zdjęcie Hero Dezinformacja

Chroń się przed dezinformacją

Jak rozpoznać dezinformację i chronić się przed manipulacją? Odkryj techniki i mechanizmy związane z rozpowszechnianiem fałszywych treści z pomocą ekspertów z Ośrodka Analizy Dezinformacji Instytutu NASK.

Widzisz dezinformację? Zgłoś ją!
Wiedza

Czym jest dezinformacja?

Treść

Dezinformacja to fałszywe lub wprowadzające w błąd treści. Mogą przybierać różne formy: postów, artykułów, komentarzy, filmów czy nagrań audio.

Cele

Dezinformacja jest rozpowszechniana w celu umyślnego wyrządzenia szkody publicznej lub osiągnięcia zysku. Ostateczne cele dezinformacji to wzbudzenie strachu, utrata zaufania do instytucji i polaryzacja społeczna.

Rozpowszechnianie

Każdy z nas może przyczynić się do szerzenia dezinformacji. Wystarczy np. udostępnić fałszywą treść w mediach społecznościowych.

Efekt

Dezinformacja podważa zaufanie do instytucji publicznych, nauki czy mediów. Sprzyja destabilizacji państwa i podsycaniu podziałów społecznych.

Zdjęcie sekcji Faq
Umiejętności

Jak rozpoznać zagrożenie?

Internet daje nam łatwy dostęp do informacji. Jednak wśród mądrych rad i sprawdzonych przepisów są również treści fałszywe i wprowadzające w błąd. Naucz się je rozpoznawać i weryfikować. Powiedz: SPRAWDZAM!

S jak SENSACJA

Dezinformacja często bazuje na lęku, gniewie czy oburzeniu. Sprawdź, czy emocje, które budzi dany komunikat, są uzasadnione.

P jak PROWOKACJA

Wywołanie kontrowersji i sporów zwiększa podatność na dezinformację. Zachowaj rzeczowy ton dyskusji i nie ulegaj emocjom.

R jak RACJONALNOŚĆ

Dezinformacja może zawierać niespójne twierdzenia lub nieuzasadnione wnioski. Oceń, czy komunikat brzmi racjonalnie.

A jak AUTOR

Sprawdź, kto jest autorem wpisu, artykułu lub innego rodzaju wypowiedzi. Ustal, czy reprezentuje godną zaufania organizację.

W jak WYBIÓRCZOŚĆ

Dezinformacja pomija istotny kontekst, wybiórczo traktuje dane, cytaty lub materiały wizualne. Sprawdź ich źródła i oceń, czy są wiarygodne.

D jak DYSKREDYTACJA

Zachowaj czujność, kiedy komunikaty obwiniają lub oczerniają konkretne jednostki lub grupy. Zgłaszaj treści obraźliwe.

Z jak ZAMIAR

Dezinformacja to działanie celowe: przyczynia się do wyrządzenia szkody publicznej lub osiągnięcia zysku. Zastanów się, kto na tym korzysta.

A jak ANALIZA

Oddziaływanie na emocje ogranicza zdolność odbiorcy do krytycznej analizy. Zachowaj spokój i weryfikuj treści w oparciu o rzetelne źródła.

M jak MANIPULACJA

Treści manipulacyjne zawierają twierdzenia niepełne lub wyselekcjonowane pod obraną tezę. Sięgaj do różnych źródeł, odróżniaj opinie od faktów.

Zagrożenia

Poznaj techniki
wykorzystywane w
dezinformacji!

Clickbait

Sensacyjny lub emocjonalny nagłówek, który ma przyciągać uwagę.

Język emocjonalny

Sformułowania, które wywołują strach, oburzenie, gniew czy złość.

Podszywanie się

Wykorzystywanie czyjegoś wizerunku i autorytetu do szerzenia szkodliwych treści.

Cherry picking

Wybór informacji pasujących do tezy przy jednoczesnym pominięciu kontekstu.

Fałszywa przyczyna

Nieuzasadnione założenie związku przyczynowo-skutkowego między zdarzeniami.

Dowód anegdotyczny

Powoływanie się na osobiste doświadczenie, aby podważyć dane statystyczne czy wyniki badań.

Deepfake

Wygenerowany przez sztuczną inteligencję fałszywy materiał audio lub wideo.

Cheapfake

Manipulowanie materiałem audiowizualnym za pomocą prostych, powszechnie dostępnych narzędzi.

Badania

Jak wpływają na nas nieprawdziwe treści?

Poznaj wyniki badań nad mechanizmami rozprzestrzeniania dezinformacji i sposobami jej zapobiegania.

Zdjęcie Jak wpływają na na nieprawdziwe treści

87% badanych...

... jest przekonanych, że zjawisko dezinformacji wywarło już duży wpływ na życie polityczne w ich kraju.

Sprawdź źrodło

70% więcej szans...

na bycie retweetowaną ma wiadomość nieprawdziwa w porównaniu do prawdziwej.

Sprawdź źrodło

20% częściej...

rozpowszechniane są treści, w których występuje słowo o moralno-emocjonalnym charakterze.

Sprawdź źrodło

O 21% rzadziej...

badani mieli zamiar udostępniać fałszywe treści, gdy otrzymali wskazówki dotyczące umiejętnego korzystania z mediów cyfrowych.

Sprawdź źrodło
Zdjęcie Kto rozpowszechnia fałszywe treści?
Nadawcy

Kto rozpowszechnia fałszywe treści?

Dowiedz się, kogo określa się mianem aktorów dezinformacji.

Służby różnych krajów

Mogą celowo rozprzestrzeniać dezinformację, by osiągnąć swoje cele poprzez wpływanie na politykę, gospodarkę, bezpieczeństwo czy kulturę innych krajów.

Trolle i boty

Trolle to użytkownicy zamieszczający prowokacyjne treści. Boty są automatycznymi kontami tworzącymi sztuczny tłum. Mogą działać w sposób zorganizowany, w ramach tzw. farm.

Politycy, liderzy opinii, zwykli użytkownicy

Mogą posługiwać się nierzetelnymi danymi czy zmanipulowanymi informacjami. Jeżeli robią to bez intencji wyrządzenia szkody, mówimy o misinformacji.

Linki

Chcesz wiedzieć więcej?

Zdjęcie Jak sztuczna inteligencja może nas oszukiwać?

Jak sztuczna inteligencja może nas oszukiwać?

Deepfake jest wyjątkowo niebezpieczną technologią, która pozwala tworzyć coraz doskonalsze materiały audiowizualne imitujące rzeczywistość.

Zdjęcie Czym jest dezinformacja i jak ją weryfikować?

Czym jest dezinformacja i jak ją weryfikować?

Sprawdź, jakimi kanałami rozpowszechniane są nieprawdziwe treści i jaki wpływ mogą na nas wywierać.

Zdjęcie Weź udział w e-kursie kompetencji cyfrowych

Weź udział w e-kursie kompetencji cyfrowych

Dzieci, które coraz wcześniej zaczynają korzystać z internetu i urządzeń cyfrowych, są szczególnie narażone na negatywny wpływ dezinformacji.

Podręcznik

Jak rozmawiać z dziećmi
i młodzieżą o dezinformacji?

Pobierz przystępną publikację, która omawia zagadnienia związane z edukacją medialną, odpornością na dezinformację oraz rozwijaniem umiejętności krytycznej analizy treści.

Zdjęcie Podręcznik Era (dez)informacji
Zgłoszenia

Widzisz dezinformację?
Zgłoś ją!

Jeśli natrafisz na treści, które wydają się nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd, reaguj! Twoje zgłoszenie może pomóc w walce z dezinformacją.

Media społecznościowe

Zaobserwuj
Instytut NASK

Skopiowano do schowka