W rezultacie dezinformacja tego rodzaju przyczynia się do wzrostu napięć społecznych i utrudnia konstruktywną debatę publiczną. Ponadto fałszywe lub wprowadzające w błąd treści nt. LGBTQ+ prowadzą do podważania godności członków tej grupy, sprzyjają mowie nienawiści i pogłębianiu uprzedzeń, a niekiedy mogą skutkować zagrożeniem dla ich bezpieczeństwa osobistego. Dezinformacja tego rodzaju osłabia również więzi społeczne i utrudnia budowanie środowiska sprzyjającego dialogowi i wzajemnemu zrozumieniu ponad podziałami.

Weryfikacja fałszywych twierdzeń dotyczących osób LGBTQ+

W dalszej części tekstu wymieniono najpopularniejsze dezinformacyjne narracje w 4 wyszczególnionych kategoriach:

społeczność LGBTQ+ w ujęciu ogólnym,
transpłciowość i osoby transpłciowe,
kwestie zdrowotne,
związki partnerskie.

W obrębie wyszczególnionych wątków w sposób skrótowy podano potencjalną genezę powstania tezy, najistotniejsze fakty i punkty do dyskusji, a także wskazano wiarygodne źródła informacji oraz dodano linki przydatne do weryfikacji treści.

Społeczność LGBTQ+

Dezinformacja

Wprowadzenie tematów orientacji seksualnej i tożsamości płciowej do edukacji szkodzi dzieciom i zachęca je do zmiany orientacji/płci Przebywanie z osobami LGBTQ+ jest szkodliwe dla dzieci, zachęca je do zmiany płci/orientacji

Prawda

Wiedza na temat różnorodności płciowej i seksualnej nie szkodzi dzieciom – pomaga im lepiej rozumieć siebie i innych

Jak mogła powstać teza?

Tezy te mogą wynikać z historycznych uprzedzeń i utrwalonych stereotypów, które przez lata przedstawiały osoby LGBTQ+ jako zagrożenie dla tradycyjnych wartości. Dodatkowo brak rzetelnej edukacji dotyczącej orientacji seksualnej i tożsamości płciowej prowadził do utrzymywania się niewiedzy na temat złożoności procesu ich kształtowania. Mogło to sprzyjać powstawaniu błędnych przekonań, że kontakt z tymi tematami lub osobami ze społeczności LGBTQ+ „zachęca” dzieci do zmiany płci czy orientacji.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Twierdzenie, że nauka o osobach LGBTQ+ lub przebywanie w ich otoczeniu może wpłynąć na orientację seksualną lub tożsamość płciową dzieci to mit.
Wiedza na temat różnorodności płciowej i seksualnej nie szkodzi dzieciom, ale wręcz przeciwnie – pomaga im lepiej rozumieć siebie i innych, wspiera ich rozwój oraz przeciwdziała przemocy i wykluczeniu w szkole.
Edukacja seksualna pomaga budować otwarte, bezpieczne i wspierające środowisko dla wszystkich uczniów. Brak takiej edukacji i inkluzywnych polityk sprzyja zastraszaniu i dyskryminacji, co ma poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i poczucia społecznego uczniów LGBTQ+.
Edukacja seksualna w szkołach prowadzi do bardziej odpowiedzialnych decyzji związanych z seksualnością, redukuje liczbę niechcianych ciąż, zakażeń wirusem HIV i chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz wspiera rozwój szacunku, poczucia własnej wartości i zdrowych relacji.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w materiałach opracowanych przez międzynarodowe i krajowe organizacje oraz instytucje, takie jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), APA (Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne), WPATH (World Professional Association for Transgender Health), UN (Organizacja Narodów Zjednoczonych), a także w publikacjach naukowych dostępnych m.in. na platformach takich jak PubMed czy Scopus.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Istnieją tylko dwie płcie

Prawda

Współczesne badania naukowe uznają, że jest to dużo bardziej złożona kwestia

Jak mogła powstać teza?

Teza, że istnieją tylko dwie płcie, mogła powstać na podstawie tradycyjnych przekonań biologicznych, które opierały się na binarnym podziale płci wynikającym z obecności chromosomów XX (kobieta) i XY (mężczyzna). Ponadto w wielu społeczeństwach kulturowe i społeczne normy utrzymywały wyraźny podział ról płciowych, co prowadziło do przyjęcia prostego podziału na dwie płcie. W edukacji biologicznej oraz systemach prawnych również stosowano klasyfikację opartą na tej binarności, traktując ją jako naturalną i wystarczającą.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Twierdzenie, że „istnieją tylko dwie płcie” często opiera się na wąskim, uproszczonym, binarnym poglądzie na płeć. Jednak współczesne badania naukowe uznają, że jest to dużo bardziej złożona kwestia.
Konsensus naukowy rozróżnia płeć biologiczną (ang. sex) i płeć społeczno-kulturową (ang. gender). Pierwsza odnosi się do biologicznych i fizjologicznych cech ludzi, takich jak narządy rozrodcze, chromosomy i hormony. Druga dotyczy społecznie skonstruowanych cech, norm, ról i relacji przypisywanych kobietom i mężczyznom, które różnią się w zależności od społeczeństwa i czasu oraz mogą zmieniać się w kontekście historycznym, relacyjnym i instytucjonalnym. Należy wspomnieć jeszcze o tożsamości płciowej (ang. gender identity), która oznacza wewnętrzne przekonanie jednostki o tym, czy jest mężczyzną, kobietą czy identyfikuje się w inny sposób.
Istnieje wiele przykładów wskazujących, że już kwestia płci biologicznej jest złożona i wykracza poza prosty binarny podział na kobiety i mężczyzn, np. osoby interpłciowe, które rodzą się z różnymi cechami płciowymi (takimi jak chromosomy, gonady czy genitalia).
Ponadto choć najczęściej spotykane pary chromosomalne to XX (kobieta) i XY (mężczyzna), istnieją także inne konfiguracje, takie jak XXY, X0 czy XXX, co wskazuje, że binarny podział na dwie płcie jest niewystarczający.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji można znaleźć w materiałach opracowanych przez instytucje i organizacje, takie jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, APA, UN, Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA), a także w publikacjach naukowych dostępnych na platformach takich jak PubMed czy Scopus oraz w analizach organizacji fact-checkingowych i opiniach ekspertów.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Relacje homoseksualne są sprzeczne z naturą

Prawda

Przykłady homoseksualnego zachowania są znane wśród ponad 1500 gatunków zwierząt

Jak mogła powstać teza?

Twierdzenie, że homoseksualizm jest „sprzeczny z naturą”, może wynikać z braku wiedzy naukowej lub przekonań kulturowych i religijnych, które postrzegają homoseksualizm jako coś niewłaściwego. Może mieć również związek z uproszczonym spojrzeniem na ewolucję, które zakłada, że tylko zachowania związane z rozmnażaniem są naturalne. Ponadto tego rodzaju poglądy mogą być podsycane przez polityczne lub ideologiczne motywacje, mające na celu demonizowanie osób homoseksualnych przez stereotypy i dezinformację.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Homoseksualizm jest naturalnym wariantem ludzkiej seksualności i występuje w różnych kulturach oraz okresach historycznych.
Badania wykazują, że zachowania homoseksualne są powszechne wśród wielu gatunków zwierząt, w tym wśród ssaków i małp. Przykłady homoseksualnego zachowania są znane wśród ponad 1500 gatunków zwierząt, co dowodzi, że jest to jedno z zachowań seksualnych w naturze (M. Gómez, A. Gónzalez-Megías, M. Verdú, The evolution of same-sex sexual behaviour in mammals, Nature Communications 14, 2023).
Twierdzenie, że homoseksualizm jest sprzeczny z naturą, często łączono z tematem reprodukcji, jednak zachowania homoseksualne nie muszą przyczyniać się bezpośrednio do reprodukcji, ale mogą mieć inne ważne funkcje, takie jak stabilizacja relacji społecznych czy zmniejszanie agresji w grupach (Ibidem), co może przyczyniać się do sukcesu ewolucyjnego w danej grupie.
W przypadku niektórych gatunków małp czy delfinów, homoseksualne zachowania pomagają w budowaniu i utrzymaniu więzi społecznych, rozwiązywaniu konfliktów oraz w strukturach grupowych. To sugeruje, że zachowania te mogą mieć adaptacyjne znaczenie w kontekście współżycia w grupach.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykułach i badaniach naukowych, a także na stronach takich organizacji jak: Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, APA, UN, Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, FRA oraz w repozytoriach publikacji naukowych (np. PubMed, Scopus).

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Społeczność LGBTQ+ stanowi zagrożenie dla dzieci Społeczność LGBTQ+ wspierają pedofilię Społeczność LGBTQ+ chce legalizacji pedofilii

Prawda

Twierdzenia łączące społeczność LGBTQ+ z pedofilią nie mają poparcia w faktach

Jak mogła powstać teza?

Tworzenie i wzmacnianie obaw dotyczących osób ze społeczności LGBTQ+ jako zagrożenia dla dzieci bazuje na stereotypach i uprzedzeniach wobec członków tej grupy. W dezinformacji tej wykorzystuje się silne emocje, jakie budzi temat dzieci i ich bezpieczeństwa. Podobne wątki mogą wynikać z niewiedzy i uprzedzeń lub być celowym działaniem grup i osób, które starają się wzbudzać obawy w społeczeństwie, pogłębiać podziały, wykorzystywać ten temat dla swoich celów ideologicznych czy politycznych.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Twierdzenia o zagrożeniu dla dzieci przez osoby LGBTQ+ często opierają się na dezinformacji i uprzedzeniach. Media, które eksponują jednostkowe przypadki kryminalne, mogą kreować fałszywy obraz całej grupy.
Fałszywe twierdzenia łączące społeczność LGBTQ+ z pedofilią, takie jak pomysły o rzekomym dodawaniu litery „P” do akronimu LGBT, są częścią kampanii dezinformacyjnej i nie mają poparcia w faktach, co zostało wielokrotnie zweryfikowane przez organizacje zajmujące się sprawdzaniem informacji (zob. linki do weryfikacji twierdzenia).
W ostatnich latach popularne stały się narracje, które fałszywie twierdzą, że osoby LGBTQ+ angażują się w tzw. grooming, czyli działania mające na celu budowanie emocjonalnej więzi z dzieckiem w celu osłabienia jego oporów i późniejszego wykorzystania seksualnego. Takie dezinformacyjne teorie są wykorzystywane do nieuzasadnionego łączenia społeczności LGBTQ+ z pedofilią i przemocą wobec dzieci, co skutkuje wzrostem nienawiści oraz uprzedzeń wobec tej grupy.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji można znaleźć w materiałach organizacji takich jak Kampania Przeciw Homofobii, Miłość Nie Wyklucza, ILGA-Europe (Międzynarodowe Stowarzyszenie Lesbijek, Gejów, Osób Bi-, Trans- i Interseksualnych), The Council of Europe, TGEU (Transgender Europe), a także w badaniach naukowych, analizach ekspertów oraz na stronach organizacji fact-checkingowych.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Osoby homoseksualne mają tendencje do czynów pedofilnych

Prawda

Pedofilia nie jest związana z orientacją seksualną dorosłych

Jak mogła powstać teza?

Dezinformacja łącząca homoseksualizm z pedofilią mogła powstać w wyniku uprzedzeń społecznych i historycznej patologizacji homoseksualizmu, który przez lata był niesłusznie uznawany za zaburzenie psychiczne. Fałszywe twierdzenia mogły być wykorzystywane, aby zdyskredytować osoby LGBTQ+ i blokować ich walkę o równe prawa. Dodatkowo, pojedyncze przypadki przestępstw seksualnych, a także mylnie interpretowane i przedstawiane statystyki były wykorzystywane jako rzekomy dowód na tę tezę. Łączenie pedofilii i homoseksualizmu opiera się na manipulacjach i strachu, aby wzbudzić nieuzasadnione uprzedzenia wobec społeczności LGBTQ+.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Homoseksualizm jest naturalnym wariantem ludzkiej seksualności i odnosi się do seksualnego, romantycznego lub emocjonalnego przyciągania lub aktywności między osobami tej samej płci, podczas gdy pedofilia to zaburzenie, w którym akty seksualne lub fantazje dotyczące dzieci przed okresem dojrzewania stają się dominującym lub jedynym sposobem osiągania podniecenia seksualnego.
Pedofilia nie jest związana z orientacją seksualną dorosłych, ponieważ osoby o skłonnościach pedofilskich kierują się głównie wiekiem, a nie płcią ofiary.
Przypisywanie osobom homoseksualnym skłonności do pedofilii jest nieuzasadnione i wprowadza w błąd. Takie powiązanie prowadzi do utrwalania nieuzasadnionych uprzedzeń.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykułach i badaniach naukowych, a także na stronach takich organizacji jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, APA, AAP (Amerykańska Akademia Pediatryczna), UN, Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, FRA, Rada Europy oraz w repozytoriach publikacji naukowych (np. PubMed, Scopus).

Linki do weryfikacji twierdzenia

Transpłciowość i osoby transpłciowe

Dezinformacja

„Ideologia gender” sprawia, że ludzie stają się transpłciowi

Prawda

Osoby transpłciowe i zróżnicowane płciowo istniały na długo przed pojawieniem się terminu „ideologia gender”

Jak mogła powstać teza?

Teza o „ideologii gender” i jej rzekomym wpływie na tożsamość płciową mogła powstać jako reakcja konserwatywnych środowisk na zmiany społeczne, takie jak walka o prawa osób LGBTQ+ czy równość płci. Termin „ideologia gender” jest często wykorzystywany w sposób elastyczny, umożliwiający krytykowanie różnych aspektów walki o równość i prawa człowieka, w zależności od aktualnego kontekstu politycznego.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Tożsamość płciowa to indywidualne i wewnętrzne poczucie przynależności do określonej płci, np. bycia mężczyzną, kobietą lub osobą poza tymi kategoriami. Tożsamość płciowa, podobnie jak inne aspekty tożsamości, kształtuje się pod wpływem biologii, czynników psychologicznych i społeczno-kulturowych.
U większości osób płeć przypisana przy urodzeniu i tożsamość płciowa są zgodne (np. osoba przypisana jako kobieta identyfikuje się jako kobieta).
Transpłciowość to określenie obejmujące osoby, których tożsamość płciowa, sposób wyrażania płci lub zachowania różni się od płci przypisanej im przy urodzeniu. Nie wynika to z wpływów zewnętrznych, ale z głębokiego, wewnętrznego poczucia swojej płci, która jest integralną częścią ich tożsamości.
Ekspresja płciowa odnosi się do sposobu, w jaki dana osoba prezentuje swoją tożsamość płciową światu – poprzez styl ubierania się, fryzurę, sposób mówienia, zachowanie czy inne cechy zewnętrzne.
Pojęcie „ideologii gender” jest często używane do podważania idei równości płci, a także dyskryminacji osób z grupy LGBTQ+ i sprowadzania ich do roli „wyznawców ideologii” lub w skrajnych przypadkach do samej „ideologii”.
Transpłciowość i różnorodność płciowa były obecne w różnych kulturach i epokach historycznych, ale często były marginalizowane lub niewidoczne w dyskursie głównego nurtu.
W ostatnich latach, w miarę postępu w obszarze praw osób transpłciowych nastąpił wzrost świadomości społecznej na temat istnienia tej grupy i jej widoczności.
Współczesne media, edukacja i ruchy na rzecz praw osób LGBTQ+ sprawiły, że więcej osób otwarcie mówi o swojej tożsamości płciowej, co niektórym może wydawać się nowe lub związane z trendami.
Osoby sprzeciwiające się akceptacji transpłciowości mogą celowo przedstawiać ją jako modę lub trend, aby zdyskredytować jej autentyczność i podważyć prawa osób transpłciowych.
Biologiczny determinizm – według którego płeć jest tylko kwestią biologii – był historycznie wykorzystywany do usprawiedliwiania nierówności płciowych oraz dyskryminacji kobiet.
Osoby transpłciowe i zróżnicowane płciowo istniały na długo przed pojawieniem się terminu „ideologia gender”.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji można znaleźć w opracowaniach instytucji i organizacji takich jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, Rzecznik Praw Obywatelskich, APA, WPATH, UN, FRA, TGEU czy Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, a także w repozytoriach publikacji naukowych, takich jak PubMed czy Scopus.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Transpłciowość to nowe zjawisko będące wynikiem mody

Prawda

Transpłciowość i różnorodność płciowa były obecne w różnych kulturach i epokach historycznych

Jak mogła powstać teza?

Twierdzenie, że transpłciowość to zjawisko wynikające z mody może wiązać się z brakiem wiedzy historycznej, stereotypami i dezinformacją, a także wzrostem widoczności osób transpłciowych. Współcześnie temat osób transpłciowych jest częściej poruszany, co u niektórych osób może wywoływać wrażenie, że to coś nowego, związanego z modą, trendami. Jest to natomiast odzwierciedlenie istniejącego zjawiska, wcześniej niewidocznego dla części społeczeństwa.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Należy podkreślić, że osoby transpłciowe nie są „zjawiskiem”, lecz pełnoprawnymi jednostkami, których tożsamość i prawa zasługują na szacunek.
Transpłciowość i różnorodność płciowa były obecne w różnych kulturach i epokach historycznych, ale często były marginalizowane lub niewidoczne w dyskursie głównego nurtu.
W ostatnich latach, w miarę postępu w obszarze praw osób transpłciowych nastąpił wzrost świadomości społecznej na temat istnienia tej grupy i jej widoczności.
Współczesne media, edukacja i ruchy na rzecz praw osób LGBTQ+ sprawiły, że więcej osób otwarcie mówi o swojej tożsamości płciowej, co niektórym może wydawać się nowe lub związane z trendami.
Osoby sprzeciwiające się akceptacji transpłciowości mogą celowo przedstawiać ją jako modę lub trend, aby zdyskredytować jej autentyczność i podważyć prawa osób transpłciowych.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji można znaleźć w materiałach opracowanych przez organizacje takie jak WHO, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Human Rights Campaign, TGEU, Rada Europy, a także w badaniach naukowych dostępnych w repozytoriach takich jak PubMed czy Scopus.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Osoby transpłciowe są chore/zaburzone psychicznie, należy je leczyć

Prawda

Eksperci medyczni powszechnie zgadzają się, że bycie osobą transpłciową nie jest zaburzeniem zdrowia psychicznego

Jak mogła powstać teza?

Teza, że osoby transpłciowe są „chore psychicznie,” może wynikać z historycznego procesu patologizowania tożsamości transpłciowej, która w przeszłości była klasyfikowana jako zaburzenie psychiczne. Choć współczesna medycyna uznaje transpłciowość za rodzaj ludzkiej tożsamości płciowej, a nie chorobę, uprzedzenia i niewiedza wśród niektórych członków społeczeństwa pozostały. Dodatkowo, narracja ta bywa wykorzystywana w celu marginalizacji osób transpłciowych i ograniczania ich praw.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

U osób transpłciowych płeć przypisana przy narodzinach nie jest zgodna z ich tożsamością płciową, czyli wewnętrznym odczuciem własnej płci – bycia mężczyzną, kobietą, kimś pomiędzy lub poza binarnym podziałem płci.
W przeszłości uważano transpłciowość za zaburzenie. Pogląd ten został obalony, a eksperci medyczni powszechnie zgadzają się, że bycie osobą transpłciową nie jest zaburzeniem zdrowia psychicznego.
Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że tożsamość transpłciowa i różnorodność płciowa nie są zaburzeniami psychicznymi, a traktowanie ich w ten sposób może prowadzić do silnej stygmatyzacji.
Transpłciowość nie jest chorobą, a więc nie ma w tym przypadku zastosowania „leczenie”, a podobne propozycje, np. tzw. terapia konwersyjna, spotykają się z krytyką w związku z ich szkodliwym i krzywdzącym charakterem. Warto również podkreślić, że w przypadku osób transpłciowych mówi się o korekcie płci – dostosowaniu cech płci biologicznej do tej, z którą się utożsamiają.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykułach i badaniach naukowych, a także na stronach takich organizacji jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, AAP, WPATH, UN, Human Rights Campaign, Grupa Ponton, TGEU oraz w repozytoriach publikacji naukowych jak PubMed, Scopus i Cochrane.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Detranzycja to powszechne zjawisko, a jej najczęstszym powodem jest poczucie żalu osób, które zdecydowały się na korektę płci

Prawda

Detranzycja nie jest powszechnym zjawiskiem i rzadko wiąże się z żalem

Jak mogła powstać teza?

Twierdzenie, że detranzycja to zjawisko powszechne może wynikać z uprzedzeń, niewiedzy czy dezinformacji. Ponadto czasami sposoby przeprowadzania tranzycji bywają złożone i nieliniowe. Przerwy lub zmiany w tych procesach mogą być błędnie interpretowane jako detranzycja, podczas gdy w rzeczywistości są naturalnym elementem indywidualnych ścieżek osób transpłciowych

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Detranzycja to proces, w którym osoba przerywa terapię związaną z tranzycją i/lub podejmuje działania mające na celu odwrócenie efektów tej tranzycji.
Media często przedstawiają indywidualne przypadki detranzycji jako reprezentatywne dla większej grupy, co prowadzi do błędnych uogólnień.
Jak wykazało jedno z badań (J. L. Turban, S. S. Loo, A. N. Almazan, A. S. Keuroghlian (2021). Factors leading to “detransition” among transgender and gender diverse people in the United States: A mixed-methods analysis. LGBT Health, 8(4)), detranzycja nie jest powszechnym zjawiskiem, a odsetek osób, które ją przeszły wyniósł około 13 spośród badanych (ponad 17 tys. uczestników, którzy kiedykolwiek dążyli do afirmacji płci, całkowita liczba badanych – ponad 27,7 tyś. osób transpłciowych).
Według innych badań, detranzycja rzadko wiąże się z żalem (np. Danker, et al. (2018). Abstract: A Survey Study of Surgeons’ Experience with Regret. Plastic and Reconstructive Surgery Global Open, 6(9)).
Badania wykazały także, że najczęstszymi przyczynami detranzycji były czynniki zewnętrzne, np. doświadczenie transfobii, stygmatyzacji, odrzucenia przez otoczenie, rodzinę, a nie żal (J. L. Turban, S. S. Loo, A. N. Almazan, A. S. Keuroghlian (2021). Factors leading to “detransition” among transgender and gender diverse people in the United States: A mixed-methods analysis. LGBT Health, 8(4)).

Gdzie szukać informacji?

Linki do weryfikacji twierdzenia

Homoseksualność i zdrowie

Dezinformacja

Homoseksualność to choroba

Prawda

Homoseksualność jest naturalnym wariantem ludzkiej seksualności i występuje w różnych kulturach oraz okresach historycznych

Jak mogła powstać teza?

Teza, że homoseksualność to choroba może być wynikiem wcześniejszego, umieszczania jej w klasyfikacjach zaburzeń i chorób. Sytuacja ta zaczęła jednak ulegać zmianie już ponad 50 lat temu. Ponadto kulturowe uprzedzenia, brak edukacji na temat orientacji seksualnej i wpływ negatywnego stygmatyzowania osób LGBTQ+ mogły przyczynić się do utrwalania i szerzenia nieprawdziwych przekonań.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Orientacja seksualna to trwała tendencja do odczuwania emocjonalnego, romantycznego lub seksualnego pociągu do osób określonej płci. Badania pokazują, że orientacja seksualna istnieje w continuum obejmującym zarówno wyłączne zainteresowanie płcią przeciwną, jak i wyłączne zainteresowanie tą samą płcią.
Homoseksualność jest naturalnym wariantem ludzkiej seksualności i występuje w różnych kulturach oraz okresach historycznych.
Homoseksualność przestała być uznawana za chorobę czy zaburzenie psychiczne w międzynarodowych klasyfikacjach wiele lat temu – w 1973 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne wykreśliło ją z klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM (Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych), a następnie, w 1990 roku, zrobiła to Światowa Organizacja Zdrowia, która usunęła homoseksualizm i biseksualizm z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD 10).
Dyskryminacja osób LGBTQ+ jest sprzeczna z fundamentalnymi zasadami praw człowieka.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji można znaleźć w materiałach opracowanych przez organizacje takie jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, AAP, APA, Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, FRA, a także w badaniach naukowych dostępnych w repozytoriach takich jak PubMed czy Scopus.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Wszystkie osoby homoseksualne są nosicielami wirusa HIV / chorują na AIDS Osoby LGBTQ+ stanowią zagrożenie dla zdrowia

Prawda

HIV może dotknąć każdą osobę, bez względu na orientację seksualną, płeć czy inne cechy

Jak mogła powstać teza?

Teza ta wywodzi się prawdopodobnie z błędnych uogólnień, stereotypów oraz historycznego kontekstu epidemii wirusa HIV. W latach 80. AIDS był określany mianem „gejowskiej choroby” (posługiwano się skrótem GRID z ang. gay-related immune deficiency), co przyczyniło się do powstania stygmatyzującego skojarzenia między orientacją homoseksualną a zakażeniem HIV.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

HIV może dotknąć każdą osobę, bez względu na orientację seksualną, płeć czy inne cechy. Stereotyp łączący HIV wyłącznie z osobami homoseksualnymi jest nieprawdziwy i szkodliwy.
Skojarzenie AIDS z homoseksualnością wynikało z raportów dotyczących wirusa HIV i wysokiego odsetka osób homoseksualnych wśród chorujących. Przyczyniło się to do stygmatyzującego i krzywdzącego określenia AIDS jako „gejowskiej choroby”.
Największym ryzykiem zakażenia HIV są konkretne zachowania, takie jak brak zabezpieczeń podczas kontaktów seksualnych, kontakt z krwią/materiałem zakaźnym, np. w wyniku dzielenia się zanieczyszczonym sprzętem do iniekcji. Ważnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowań jest też brak dostępu do odpowiedniej edukacji i profilaktyki. Skupianie się na orientacji seksualnej, zamiast na tych czynnikach, prowadzi do błędnych wniosków i nieskutecznych działań zapobiegawczych.
Aby skutecznie przeciwdziałać rozprzestrzenianiu HIV, konieczne jest zapewnienie równego dostępu do edukacji i profilaktyki dla wszystkich grup społecznych oraz eliminacja barier wynikających z dyskryminacji i wykluczenia.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykułach i badaniach naukowych, a także na stronach takich organizacji jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, UN, HRC oraz w repozytoriach publikacji naukowych (np. PubMed, Scopus, Cochrane).

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Małpia ospa to choroba wyłącznie gejów Osoby homoseksualne są nosicielami wirusa małpiej ospy

Prawda

Małpia ospa może dotknąć każdego, niezależnie od orientacji seksualnej i płci.

Jak mogła powstać teza?

Teza, że małpia ospa (mpox) jest chorobą dotykającą wyłącznie osoby homoseksualne mogła powstać w wyniku skojarzenia wysokiego odsetka przypadków w początkowej fazie epidemii wśród mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM) oraz medialnego uproszczenia, które błędnie łączyło orientację seksualną z podatnością na wirusa.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Mpox, podobnie jak wirus HIV, nie jest chorobą, która dotyczy jedynie osób homoseksualnych czy jest przenoszona wyłącznie drogą płciową. Może dotknąć każdego, niezależnie od orientacji seksualnej i płci.
Wirus rozprzestrzenia się na przykład poprzez bliski kontakt z osobą zarażoną, drogą kropelkową, poprzez używanie tych samych przedmiotów (np. ręczników) lub kontakt z płynami ustrojowymi, a nie wyłącznie poprzez akty seksualne.

Mówienie o mpox jako chorobie jedynie osób homoseksualnych jest nie tylko nieprawdziwe, ale także utrwala homofobiczne stereotypy, które mogą prowadzić do dyskryminacji. Taka narracja zniechęca ludzi do szukania pomocy, co utrudnia kontrolowanie epidemii.

Gdzie szukać informacji?

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Adopcje dzieci przez pary jednopłciowe szkodzą zdrowiu dzieci

Prawda

Dobrostan dziecka jest zależny od stabilności rodzinnej i czynników społeczno-ekonomicznych, a nie orientacji seksualnej rodziców

Jak mogła powstać teza?

Teza, że adopcja przez pary jednopłciowe szkodzi dzieciom, mogła powstać na skutek uprzedzeń i stereotypów wobec osób LGBTQ+, a także na podstawie przekonań o jedynym odpowiednim modelu wychowawczym. Takie poglądy są często wspierane przez osoby i grupy opowiadające się za tzw. tradycyjnym modelem rodziny.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Badania Amerykańskiej Akademii Psychiatrii Dziecięcej i Młodzieżowej wskazują, że różnice w umiejętnościach wychowawczych między rodzicami płci męskiej i żeńskiej są minimalne, a płeć rodzica nie ma istotnego wpływu na rozwój dziecka.
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego orientacja seksualna rodziców nie ma negatywnego wpływu na rozwój dzieci. Dzieci wychowywane przez pary jednopłciowe rozwijają się równie dobrze, jak dzieci wychowywane przez rodziców heteroseksualnych, bez istotnych różnic w zakresie zdrowia psychicznego, sukcesów społecznych czy rozwoju poznawczego.
Dzieci wychowywane przez pary jednopłciowe osiągają podobne wyniki w obszarach takich jak wyniki w nauce, zdrowie psychiczne, rozwój społeczny i uzależnienia, jak dzieci wychowywane przez pary heteroseksualne. Główne różnice w tych zakresach są związane z sytuacją ekonomiczną i stabilnością rodziny, a nie z orientacją seksualną rodziców (W. D. Manning, M. Neal Fettro, E. Lamidi (2014). Child Well-Being in Same-Sex Parent Families: Review of Research Prepared for American Sociological Association Amicus Brief American Psychological Association, Population Research and Policy Review, 33).

Dobrostan dziecka jest w dużej mierze zależny od stabilności rodzinnej i czynników społeczno-ekonomicznych, a nie orientacji seksualnej rodziców (ibidem). Rodziny jednopłciowe, tak jak heteroseksualne, mogą zapewnić dzieciom bezpieczne środowisko wychowawcze, sprzyjające ich rozwojowi (Amerykańska Akademia Psychiatrii Dziecięcej i Młodzieżowej).

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji można znaleźć w artykułach i badaniach naukowych, a także na stronach takich organizacji jak Polskie Towarzystwo Seksuologiczne, WHO, APA, AAP, Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, HRC oraz w repozytoriach publikacji naukowych (np. PubMed, Scopus, Cochrane).

Linki do weryfikacji twierdzenia

Związki partnerskie

Dezinformacja

Legalizacja związków partnerskich jest sprzeczna z Konstytucją Związki partnerskie stanowią zagrożenie dla instytucji małżeństwa

Prawda

Zgodnie z art. 25 ust. 2 Konstytucji, państwo jest zobowiązane do bezstronności w sprawach światopoglądowych

Jak mogła powstać teza?

Teza o niezgodności legalizacji związków partnerskich z Konstytucją mogła wynikać z kilku czynników. Przede wszystkim, część osób interpretowała artykuł 18 Konstytucji, który mówi o ochronie małżeństwa jako związku mężczyzny i kobiety, jako argument przeciwko legalizacji związków partnerskich, postrzegając to jako naruszenie tradycyjnej definicji małżeństwa. Ponadto obawy o redefinicję pojęcia rodziny mogły budzić lęk przed osłabieniem roli małżeństwa jako instytucji społecznej i prawnej, zwłaszcza w kontekście wychowywania dzieci. W niektórych środowiskach sprzeciw wobec legalizacji związków partnerskich mógł wynikać z głęboko zakorzenionych przekonań ideologicznych lub światopoglądowych, które uważały małżeństwo za instytucję zarezerwowaną wyłącznie dla par heteroseksualnych. Dodatkowo, porównania z prawem międzynarodowym i tradycjami innych krajów, gdzie kwestie związane z uznaniem związków partnerskich nadal budzą kontrowersje, wpływały na ocenę konstytucyjności tej instytucji.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

32 ust. 2 Konstytucji zapewnia zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny, w tym z powodu orientacji seksualnej czy stanu cywilnego. Legalizacja związków partnerskich stanowi krok w stronę równości praw, umożliwiając osobom pozostającym w takich związkach korzystanie z tych samych praw, które przysługują małżonkom, co jest zgodne z konstytucyjnymi zasadami równości.
18 Konstytucji mówi o ochronie małżeństwa, ale również o ochronie rodziny. Związki partnerskie, szczególnie te, w których wychowywane są dzieci, mogą być traktowane jako forma ochrony rodziny, wspierając stabilność relacji oraz zapewniając dzieciom opiekę prawną i społeczną.
1 Konstytucji mówi o Polsce jako dobru wspólnym wszystkich obywateli, co obejmuje zapewnienie im prawnych rozwiązań ułatwiających życie społeczne. Regulacja związków partnerskich jako formy prawnej daje możliwość większej integracji osób pozostających w takich związkach z systemem prawnym, co sprzyja ogólnemu dobru wspólnemu, ułatwiając im korzystanie z praw obywatelskich.

Zgodnie z art. 25 ust. 2 Konstytucji, państwo jest zobowiązane do bezstronności w sprawach światopoglądowych. Legalizacja związków partnerskich, niezależnie od światopoglądów dotyczących małżeństw, stanowi neutralne rozwiązanie prawne, które nie faworyzuje jednej definicji związku, a jedynie reguluje status osób pozostających w związkach, które nie zostały zawarte w formie małżeństwa.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji na temat prawnych i historycznych aspektów związków partnerskich można znaleźć w publikacji Uniwersytetu w Białymstoku oraz na stronie Wolters Kluwer, w publikacjach naukowych, wypowiedziach eksperckich, a także w raportach i analizach organizacji zajmujących się prawami człowieka, organizacji fact-checkingowych.

Linki do weryfikacji twierdzenia

Dezinformacja

Związki partnerskie są zbyteczne, ponieważ istnieją inne legalne instrumenty zabezpieczające interes partnerów

Prawda

Formalne zawarcie związku zapewnia przejrzystość i pewność praw oraz obowiązków

Jak mogła powstać teza?

Teza mogła powstać z przekonania, że obecne przepisy (np. testamenty, pełnomocnictwa, przepisy podatkowe) wystarczają do zapewnienia prawnej ochrony parom żyjącym w związkach. Podobne twierdzenia mogą wynikać również z uprzedzeń i stereotypów wobec społeczności LGBTQ+, a także osób żyjących w nieformalnych związkach.

Jak reagować? Fakty i punkty do dyskusji

Choć w Polsce przepisy umożliwiają osobom tej samej płci zawieranie umów cywilnoprawnych oraz pełnomocnictw, Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że brak formalnych ram prawnych skutkuje niewystarczającą ochroną tych związków. Trybunał uznał, że narusza to standardy wynikające z art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz prowadzi do nierównego traktowania.
Niektóre prawne problemy osób żyjących w nieformalnych związkach dotyczące dziedziczenia, prawa podatkowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych itp., nie mogą być rozwiązane przez istniejące przepisy. Formalne zawarcie związku zapewnia przejrzystość i pewność praw oraz obowiązków.
Związki partnerskie mogą także służyć przeciwdziałaniu dyskryminacji, ponieważ dają parom jednopłciowym i osobom żyjącym w innych niż małżeńskie związkach prawną ochronę, której nie mają w wielu jurysdykcjach.

Gdzie szukać informacji?

Więcej informacji na temat prawnej i społecznej sytuacji związków jednopłciowych można znaleźć w artykułach i opracowaniach dostępnych na stronach takich jak Prawo.pl, Wolters Kluwer, oraz Stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza (MNW).

Linki do weryfikacji twierdzenia

Podsumowanie

Dezinformacja na temat osób LGBTQ+ może mieć różnorodne źródła i przyczyny, takie jak uprzedzenia, brak edukacji, celowe szerzenie nieprawdziwych informacji w celu manipulacji opinią publiczną, a także działania propagandowe prowadzone w mediach i internecie. Szczególnie media społecznościowe, ze względu na swoją dostępność i szybkość rozprzestrzeniania informacji, stały się miejscem, gdzie stereotypy i fałszywe twierdzenia na temat osób LGBTQ+ są łatwo rozpowszechniane.

Skutki

Wspomniane kwestie mogą prowadzić do wzrostu nietolerancji, dyskryminacji, a nawet przemocy wobec osób LGBTQ+. Na poziomie indywidualnym dezinformacja może pogłębiać stygmatyzację, powodować problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak depresję i lęk, oraz wzmacniać poczucie wykluczenia.

Zapobieganie

W celu zapobiegania tym negatywnym skutkom wskazane są działania edukacyjne, promowanie rzetelnych informacji, wsparcie organizacji działających na rzecz praw osób LGBTQ+ oraz rozwój krytycznego myślenia. Ważne jest również, aby platformy cyfrowe podejmowały aktywne działania w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się mowy nienawiści i fałszywych informacji w tym obszarze.

Charakterystyka dezinformacji na temat LGBTQ+ w liczbach

Wśród danych zgromadzonych w ramach projektu InfoTester[1], treści dezinformacyjne dotyczące osób LGBTQ+ pojawiły się w 463 wzmiankach, co stanowiło 44 proc. wszystkich materiałów w tym obszarze tematycznym (N=1047[2]). Z tych 463 artykułów 95 proc. miała charakter manipulacyjny (Wykres 9). Wykres na temat dezinformacji

Wykres 9. Podział analizowanych artykułów medialnych kategorii „LGBT” ze względu na rodzaj dezinformacji. Opracowanie własne. Możliwy wielokrotny wybór. Źródło danych: https://infotester.pl/projekt-br/. W dezinformacyjnych artykułach dotyczących społeczności LGBTQ+ wykorzystywano emocje takie jak: sprzeciw (342 artykuły, czyli 74 proc. wszystkich dezinformacyjnych materiałów), a w dalszej kolejności negatywne emocje jak: złość (173 artykuły, 37 proc.), strach (151 artykułów, 33 proc.) czy pogardę (119 artykułów, 26 proc.). Najczęstszymi motywacjami do rozprzestrzeniania takich przekazów były: chęć wywarcia wpływu na społeczeństwo (443 artykuły, 96 proc.) lub na politykę wewnętrzną (112 artykułów, 24 proc.) czy też forsowanie jednego punktu widzenia (104 artykułów, 22 proc.). Wśród potencjalnych intencji przekazów dezinformacyjnych (Wykres 10) dominowały dwa aspekty: promowanie stereotypów (392 artykułu, 85 proc.) oraz negowanie faktów naukowych (156 artykułów, 34 proc.). Dla jednego przekazu mogła być zdefiniowana więcej niż jedna intencja. Wykres dotyczący dezinformacji

Wykres 10. Podział badanych artykułów medialnych kategorii „LGBT” ze względu na intencje przekazów dezinformacyjnych. Opracowanie własne. Źródło danych: https://infotester.pl/projekt-br/. Wśród konkretnych wątków tematycznych (Wykres 11) przeważały treści wzmacniające homofobię (243 artykuły, 52 proc.). Kolejne trzy najliczniejsze tematy dotyczyły traktowania społeczności LGBTQ+ jako zagrożenia dla rodzin (136 artykuły, 29 proc.), negowania istnienia dyskryminacji osób LGBTQ+ (135 artykułów, 29 proc.) oraz wywoływania transfobii w odniesieniu do bezpieczeństwa dzieci (108 artykułów, 23 proc.). Wykres dotyczący dezinformacji

Wykres 11. Podział analizowanych artykułów medialnych kategorii „LGBT” ze względu na najczęściej podejmowaną tematykę – top 6. Opracowanie własne. Źródło danych: https://infotester.pl/projekt-br/. Najczęstszą techniką manipulacyjną, wykorzystywaną w przekazach na temat osób LGBTQ+ (Wykres 12.) okazało się wyolbrzymienie – odnotowano je w 283 artykułach (61 proc.). Następne w kolejności było cherry picking – w 162 analizowanych artykułach (35 proc.), a także emocjonalny język – w 147 artykułach (32 proc.)[3]. Wykres dotyczący dezinformacji

Wykres 12. Najczęściej stosowane techniki manipulacyjne w analizowanych artykułach medialnych kategorii „LGBT” – top 6. Opracowanie własne. Źródło danych: https://infotester.pl/projekt-br/. [1] Źródło danych ilościowych: INFOSTRATEG I Program Strategiczny Program Badań Naukowych i Prac Rozwojowych, „Zaawansowane technologie informacyjne, telekomunikacyjne i mechatroniczne”, InfoTester - Opracowanie i weryfikacja oryginalnych metod wertykalnej sztucznej inteligencji do automatycznego i precyzyjnego wykrywania dezinformacji, https://infotester.pl/projekt-br/. [2] Wartość „N” oznacza liczbę ogółem artykułów zgromadzonych w ramach projektu InfoTester w tym obszarze tematycznym. [3] Cherry picking to wykorzystanie wybiórczych danych, które potwierdzają pozycję lub tezę, ignorując pozostałe materiały badawcze, które temu przeczą. Strawman (stawianie chochoła) to z kolei atakowanie, wyśmiewanie lub podważanie poglądów; przeciwnika, których tak naprawdę nigdy nie wyraził.

Wojna informacyjna 2022–2023. Przebieg i wnioski.

Najnowsze artykuły