SPRAWDZAM – jak się chronić przed dezinformacją?

Żyjemy zanurzeni w informacjach. Media oraz serwisy społecznościowe dają nam ogromny wybór zarówno pod względem treści jak i form. W gąszczu rozmaitych informacji znajdują się jednak również nieprawdziwe oraz szkodliwe treści. Warto powiedzieć im SPRAWDZAM.

SPRAWDZAM to akronim, który pomaga zapamiętać, na co zwrócić uwagę, oceniając treści, które wzbudziły nasze wątpliwości.

S jak SENSACJA

„Kliknij natychmiast”, „Dowiedz się więcej”, „Skandal!! – treści wzbudzające silne emocje to częste narzędzie dezinformacji. Złość, czy oburzenie to potężne narzędzie osłabiające naszą czujność. Dlatego nie daj się silnym emocjom i zanim podasz dalej jakąś treść, daj sobie czas, żeby ochłonąć.

P jak PROWOKACJA

„Co za bzdura!!!! – muszę się zaangażować” ile razy zdarzyło ci się wchodzić w dyskusje, bo „ktoś w internecie się mylił”? Dezinformacja często posługuje się prowokacją. Wzbudza silne emocje, żeby uśpić czujność, a post zyskuje na popularności, co pozwala dotrzeć do większej liczby osób.

R jak RACJONALNOŚĆ

„Globalna współpraca antyglobalistów”, „Susza spowodowana wywoływaniem deszczu” –dezinformacja może zawierać niespójne twierdzenia lub nieuzasadnione wnioski. Przykłady nie są prawdziwe, ale pokazują mechanizm działania. Dlatego zanim coś udostępnisz, spójrz na to krytycznie.

A jak AUTOR

Czy można zaufać firmie mleczarskiej twierdzącej, że roślinne alternatywy nabiału są niebezpieczne dla zdrowia? Zawsze warto upewnić się, kto jest autorem wpisu lub artykułu. Czasem podając coś dalej, możemy działać w interesie kogoś, z kim zupełnie nie jest nam po drodze.

W jak WYBIÓRCZOŚĆ

Wypowiedzi wyrwane z kontekstu, pojedyncze ujęcia wybrane z dłuższych materiałów video, wybiórcze traktowanie danych lub źródeł – to bardzo częste techniki manipulacji. Widzisz krótki klip lub podejrzaną wypowiedź? Postaraj się poznać cały kontekst.

D  jak DYSKREDYTACJA

„Wysocy patrzą na ludzi z góry”, „Niscy plują ludziom na buty” – niedorzeczne komunikaty, ale przypisują negatywne zachowania wybranym grupom ludzi. Dezinformacja często działa w ten sam sposób, oczerniając wybrane grupy lub pojedyncze osoby. Widzisz obraźliwe treści? Zgłaszaj je!

Z jak ZAMIAR

To nie treść czyni dezinformację, a zamiar. Dezinformacja CELOWO szkodzi, buduje podziały, podważa zaufanie do organizacji i instytucji. Zastanów się, komu szkodzi, a komu pomaga dana treść. Czy chcesz przyczynić się do popularności tego twierdzenia?

A jak ANALIZA

Emocje, sensacyjne treści, radykalne poglądy – łatwo dać się ponieść i odruchowo kliknąć „Udostępnij”. Zanim to zrobisz, zatrzymaj się na chwilę. Spróbuj przeanalizować treść” na chłodno” – komu może zależeć, żeby wiadomość zyskała szeroki zasięg? Czy na pewno chcesz, żeby tak się stało?

M  jak MANIPULACJA

Fakty są niepodważalne, opinie są subiektywne. Dezinformacja często przedstawia subiektywne odczucia jako niepodważalne fakty, manipulując kontekstem i danymi. Bądź czujny, sięgaj do różnych źródeł, nie pozwól sobą sterować.

Podejrzewasz, że masz do czynienia z dezinformacją?

Sprawdź źródło treści

Weryfikuj treści w oparciu o rzetelne źródła. Sprawdź, czy ktoś nie podszywa się pod wiarygodnego nadawcę i czy inne media przedstawiają omawiany temat w podobnym świetle.

Nie przekazuj dalej

Grafika może przyciągać wzrok, a nagłówek brzmieć sensacyjnie, ale nie ulegaj pokusie szybkiego udostępnienia treści. Dodatkowo nie angażuj się w dyskusje, które mają na celu wywołanie kontrowersji lub chaosu.

Zgłoś do NASK

Skorzystaj z przygotowanego formularza, aby poinformować nas o podejrzeniu dezinformacji. Dzięki temu będziemy mogli przeanalizować dany przypadek i, jeśli Twoje przypuszczenia się potwierdzą, ostrzec innych.