Dezinformacja, misinformacja i malinformacja – czym się różnią?

W Raporcie Światowego Forum Ekonomicznego (Global Risk Report 2024) wśród prognozowanych zagrożeń na najbliższe dwa lata dez- i misinformacja zajęły dwa pierwsze miejsca[1]. W świecie, w którym każdego dnia decydujemy, jakiego rodzaju informacje wybieramy, jakim mediom czy autorom ufamy, jakim treściom poświęcamy uwagę i czym dzielimy się z innymi, warto znać te pojęcia.

W tym tekście wyjaśniamy czym jest dezinformacja, misinformacja i malinformacja.

Dezinformacja

Dezinformacja to celowe tworzenie i rozpowszechnianie fałszywych lub wprowadzających w błąd treści w celu oszukania odbiorców, wpływania na postawy społeczne lub uzyskania określonych korzyści.

Dezinformacja jest narzędziem wpływu wykorzystywanym w wojnie informacyjnej.

Przykład

Podmioty, którym zależy na wywołaniu chaosu i wzmocnieniu podziałów społecznych mogą w tym celu wykorzystywać różne polaryzujące przekonania, a nawet rozpowszechniać teorie spiskowe. W ramach podważania zaufania do nauki mogą np. publikować treści dotyczące chemtrails. Choć nie czerpią z tego natychmiastowych korzyści, to jednak długoterminowo przyczynia się to do tworzenia podziałów społecznych.

Misinformacja – nieintencjonalne wprowadzanie w błąd

Dezinformacja to treści nieprawdziwe, ale tworzone i rozpowszechniane bez intencji wyrządzenia szkody. Mogą powstawać w wyniku błędu lub braku rzetelności.

Tego typu materiały są udostępniane bez świadomości ani intencji wywarcia szkodliwego wpływu. Działania internautów określane jako dezinformacja nieintencjonalna są pochodną wielu różnych czynników. Jednym z nich mogą być emocje lub krótki, powierzchowny kontakt z daną informacją, które utrudniają obiektywne podejście oraz warunkują szybkie i nieprzemyślane działania.

Przykład

Jeśli informacja z poprzedniego przykładu zostanie podana w atrakcyjnej formie, takiej jak mem lub krótki angażujący filmik będzie chętnie udostępniana przez użytkowników social mediów. Każdy taki post będzie misinformacją, ponieważ nie jest motywowany chęcią zysku lub osiągnięcia innych korzyści.

Malinformacja – treści złośliwe

Malinformacja to treści prawdziwe, ale wykorzystywane w sposób szkodliwy lub złośliwy, w celu wyrządzenia krzywdy.

Przykładem takich treści są informacje dotyczące wstydliwych chorób, problemów osobistych lub prywatnych wiadomości osób publicznych.

Złośliwe wiadomości bardzo często stanowią prawdziwy fundament, na którym budowane są potem działania dezinformacyjne.

Przykład

Jeśli podmiot liczący na wywołanie chaosu i podziałów społecznych nagłośni prawdziwą historię dotyczącą np. zanieczyszczeń generowanych przez lotnictwo i wspomni przy tym lub nawet zasugeruje powiązanie z tematem chemtrails będzie to malinformacja. Prawdziwa informacja zostanie użyta w szkodliwym celu.

Podsumowanie

Dezinformacja karmi się ludzkimi lękami, uprzedzeniami i stereotypami. Jej inicjatorzy grają na emocjach i wiedzą, że szokującymi nagłówkami przykują uwagę odbiorcy. Chcą dotrzeć ze swoimi fałszywymi treściami do jak największej liczby osób. Warto więc zastanowić się dwa razy, zanim klikniemy w sensacyjny tytuł lub udostępnimy w sieci niesprawdzony news, nieświadomie przyczyniając się do rozprzestrzeniania dezinformacji.

Podejrzewasz, że masz do czynienia z dezinformacją?

Sprawdź źródło treści

Weryfikuj treści w oparciu o rzetelne źródła. Sprawdź, czy ktoś nie podszywa się pod wiarygodnego nadawcę i czy inne media przedstawiają omawiany temat w podobnym świetle.

Nie przekazuj dalej

Grafika może przyciągać wzrok, a nagłówek brzmieć sensacyjnie, ale nie ulegaj pokusie szybkiego udostępnienia treści. Dodatkowo nie angażuj się w dyskusje, które mają na celu wywołanie kontrowersji lub chaosu.

Zgłoś do NASK

Skorzystaj z przygotowanego formularza, aby poinformować nas o podejrzeniu dezinformacji. Dzięki temu będziemy mogli przeanalizować dany przypadek i, jeśli Twoje przypuszczenia się potwierdzą, ostrzec innych.

[1] World Economic Forum (2024). Global Risks Report 2024. 19th edition. Insight report, https://www.weforum.org/publications/global-risks-report-2024/ (dostęp: 10.10.2024)