Ręka zbliżająca się do ekranu telefonu
Typ_artykul-raport Publikacja
26 Marca 2025|3 min. czytania

Czym jest dezinformacja?

Edukacja w zakresie mechanizmów dezinformacji pomaga o lepiej zrozumieć współczesny świat oraz przygotowuje do bezpiecznego i odpowiedzialnego funkcjonowania w społeczeństwie informacyjnym.

Autorzy:Anita Kwiatkowska, Zofia Kosowska, Kamil Oleszkiewicz, Sylwia Adamczyk, Patrycja Przemyska
ISBN:978-83-65448-90-3

Dlaczego mówienie o dezinformacji jest ważne?

  • Współcześnie dezinformacja rozprzestrzenia się głównie w internecie i za pośrednictwem mediów społecznościowych, stając się coraz trudniej weryfikowalną i coraz częściej spotykaną.
  • Podważa zaufanie do państwa, instytucji publicznych, a także do nauki i dziennikarstwa. Może bezpośrednio zagrozić życiu, bezpieczeństwu czy zaszkodzić zdrowiu społeczeństwa, grupy, jednostki.
  • Dezinformacja może mieć szczególnie negatywny wpływ na rozwój młodych ludzi – ich zdrowie, edukację, zachowanie czy poglądy. Dlatego ważne jest, aby jak najszybciej nauczyli się rozpoznawać i krytycznie oceniać informacje, z którymi się spotykają.

Czym jest dezinformacja?

Dezinformacja to fałszywa bądź wprowadzająca w błąd treść, która jest celowo, intencjonalnie tworzona lub rozpowszechniana z zamiarem oszukania odbiorców bądź pozyskania określonych korzyści, np. ekonomicznych, politycznych. Może wyrządzić szkodę zarówno jednostkom, grupom, organizacjom, jak i krajom.

Dezinformacja jest:

  • Celowym działaniem, które zaburza przekaz informacyjny dla osiągnięcia określonych korzyści.
  • Szeregiem zaplanowanych czynności, systematycznie i fachowo prowadzonych głównie za pośrednictwem mediów masowych (internetu, telewizji, prasy czy radia).

Czemu służy dezinformacja?

  • Taktycznym i strategicznym korzyściom, m.in. wizerunkowym, politycznym, społecznym, finansowym czy militarnym.
  • Wywołaniu zmian postaw społecznych wobec zjawisk i osób (np. destabilizacji sytuacji w państwie, szerzeniu paniki czy podsycaniu podziałów społecznych).

Dlaczego dezinformacja jest problemem?[1]

  • Podważa zaufanie do mediów i instytucji – podmioty dezinformujące często przeprowadzają ataki szkodzące czyjemuś wizerunkowi oraz podszywają się pod media i instytucje publiczne, które są niezbędne do utrzymania zdrowej demokracji.
  • Powoduje podział społeczeństwa – może prowadzić do wzrostu polaryzacji społecznej i konfliktów.
  • Wpływa na zdrowie publiczne – dezinformowanie w tematach związanych z medycyną lub zdrowiem publicznym może prowadzić do niebezpiecznych zachowań szkodzących obywatelom.
  • Wpływa na wybory i politykę – manipulowanie opinią publiczną za pomocą dezinformacji może oddziaływać np. na wyniki wyborów.
  • Przynosi straty ekonomiczne – fałszywe treści wpływają na decyzje inwestycyjne i zakupowe, co może prowadzić do strat ekonomicznych firm, podmiotów, obywateli, a także państwa.

 

Ten fragment pochodzi z publikacji „Era (Dez)informacji – Praktyczny podręcznik dla nauczycieli”. Zachęcamy do lektury!

 

[1] Na podstawie: KPRM (2023). Walka z dezinformacją w mediach społecznościowych: O czym należy wiedzieć?, gov.pl [dostęp: 10.04.2024].

Tematy powiązane
Udostępnij ten post
Łuna gradientu wychodząca od dołu

Najnowsze artykuły

Grafika przedstawiająca czerwone kulki symbolizujące dezinformację i niebieskie klulki symbolizujące informacje
Typ_artykul Artykuł
22 Kwietnia 2025|4 min. czytania

SPRAWDZAM – jak się chronić przed dezinformacją?

Akronim SPRAWDZAM pomaga zapamiętać cechy, na które należy zwrócić uwagę oceniając, czy dana treść może być dezinformacją.

Mężczyzna trzymający w ręce telefon
Typ_artykul Artykuł
22 Kwietnia 2025|4 min. czytania

Dezinformacja, misinformacja i malinformacja – czym się różnią?

Podawanie dalej zmanipulowanych treści może wyrządzić wiele szkód. Dezinformacja, misinformacja i malinformacja to różne zjawiska, ale mają podobny negatywny wpływ na przestrzeń informacyjną.

Nobliwy, siwowłosy mężczyzna w samochodzie, który przygryza zausznik od okularów i trzyma w ręce tablet
Typ_artykul Artykuł
22 Kwietnia 2025|5 min. czytania

Jak rozpoznać manipulację w sieci? Nie bądź narzędziem trolli!

Rozpoznawanie zmanipulowanych treści nie jest łatwe, ale znajomość stosowanych technik i nawyk weryfikowania informacji to dobre narzędzia, aby się przed nimi chronić.

Grafika - Dezinformacja w temacie ochrony zdrowia
Typ_artykul Artykuł
17 Kwietnia 2025|26 min. czytania

Dezinformacja w temacie ochrony zdrowia

Dezinformacja zdrowotna (medyczna) obejmuje fałszywe lub wprowadzające w błąd treści, które dotyczą profilaktyki, diagnostyki czy sposobów leczenia różnych chorób. Jednym z najczęstszych i najbardziej widocznych tematów jest wątek antyszczepionkowy, kwestionujący zasadność i bezpieczeństwo szczepień.

Dezinformacja dotycząca lotnictwa i kosmosu
Typ_artykul Artykuł
14 Kwietnia 2025|14 min. czytania

Dezinformacja dotycząca lotnictwa i kosmosu

Dezinformacja i teorie spiskowe związane z lotnictwem i astronomią od lat przyciągają uwagę, łącząc lęki społeczne z fascynacją kosmosem i technologią. Przekonania o istnieniu smug chemicznych (ang. chemtrails), płaskim kształcie Ziemi czy manipulacji pogodą w ramach tajnych programów geoinżynieryjnych zyskują popularność w internecie.

Na zielonym tle spiralna kula napis: Raport roczny 2024 z działalności CERT
Typ_artykul-raport Raport
03 Kwietnia 2025|1 min. czytania

Raport roczny z działalności CERT Polska w 2024 roku

Raport CERT Polska podsumowuje rekordowy rok pod względem liczby incydentów oraz opisuje rozwój narzędzi takich jak Artemis i Snitch. Zwraca uwagę na rosnącą skalę oszustw na platformach społecznościowych oraz działania edukacyjne, w tym uruchomienie nowego kanału zgłoszeń w aplikacji mObywatel. Ważnym elementem jest także analiza zagrożeń i współpraca z zespołami cyberbezpieczeństwa w kraju i za granicą.

Kodeks Dobrych Praktyk - wspólnie przeciw dezinformacji
Typ_artykul-raport Publikacja
03 Kwietnia 2025|2 min. czytania

Kodeks dobrych praktyk - wspólnie przeciw dezinformacji

W świecie pełnym informacji, granica między prawdą a manipulacją staje się coraz trudniejsza do uchwycenia. W odpowiedzi na rosnące zagrożenie dezinformacją powstał „Kodeks dobrych praktyk” – wspólne opracowanie kilkunastu organizacji i ekspertów zajmujących się edukacją medialną, bezpieczeństwem cyfrowym oraz weryfikacją treści.

Dezinformacja dotyczącą osób LGBTQ+ - Ośrodek Analizy Dezinformacji
Typ_artykul Artykuł
03 Kwietnia 2025|39 min. czytania

Dezinformacja dotyczącą osób LGBTQ+ - Ośrodek Analizy Dezinformacji

Dezinformacja wymierzona w społeczność LGBTQ+ (lesbijki, gejów, osoby biseksualne, transpłciowe, queer i inne) ma swoje korzenie w historycznych uprzedzeniach i negatywnych stereotypach dotyczących osób nieheteronormatywnych. Fałszywe lub szkodliwe narracje, rozpowszechniane zwłaszcza w mediach społecznościowych, są narzędziem służącym marginalizacji osób LGBTQ+. Twórcy takich przekazów często wykorzystują emocje oraz strach przed odmiennością.

Napis: Jak odpowiedzialnie korzystać z literatury naukowej?
Typ_artykul Artykuł
26 Marca 2025|9 min. czytania

Jak odpowiedzialnie korzystać z literatury naukowej? – Ośrodek Analizy Dezinformacji

Powszechny dostęp do internetu ułatwia szerokie i szybkie rozpowszechnianie wyników badań naukowych, które poszerzają wiedzę, ułatwiają współpracę naukową i mogą sprzyjać rozwiązywaniu współczesnych problemów. Dzięki otwartym czasopismom i repozytoriom każdy z łatwością może dotrzeć do źródła przywoływanych w infosferze twierdzeń.

Grafika Ośrodka Analizy Dezinformacji - Klimat i środowisko
Typ_artykul Artykuł
20 Marca 2025|19 min. czytania

Dezinformacja dotycząca klimatu - Ośrodek Analizy Dezinformacji

Dezinformacja dotycząca klimatu przyjmuje formę fałszywych i zmanipulowanych twierdzeń bądź odwołań do teorii spiskowych, w których kwestionuje się istnienie zmian klimatycznych, ich przyczyny, skutki i skalę.

Angielska królowa na ekranie ipada
Typ_artykul Artykuł
19 Marca 2025|13 min. czytania

Deepfaki - prawdziwy problem z fałszywą rzeczywistością

Fałszywe treści audiowizualne wygenerowane przez sztuczną inteligencję coraz skuteczniej zacierają granice między fikcją a rzeczywistością. Co więcej, ich wpływ nie ogranicza się już tylko do świata polityki czy biznesu, ale wkracza także w nasze codziennie życie.

Weryfikacja fałszywych twierdzeń o migracji – Ośrodek Analizy Dezinformacji
Typ_artykul Artykuł
13 Marca 2025|16 min. czytania

Weryfikacja fałszywych twierdzeń o migracji – Ośrodek Analizy Dezinformacji

Analizujemy i weryfikujemy najpopularniejsze przykłady dezinformacji dotyczące migracji. Fałszywe narracje często opierają się na jednostkowych, wyrwanych z kontekstu zdarzeniach, które mają budować negatywny obraz migrantów.

OAD - artykuły
Typ_artykul Artykuł
13 Marca 2025|2 min. czytania

Oblicza dezinformacji – Ośrodek Analizy Dezinformacji

Jako Ośrodek Analizy Dezinformacji przygotowaliśmy serię artykułów, która ma na celu dostarczenie zweryfikowanych odpowiedzi na wybrane fałszywe twierdzenia oraz wskazanie źródeł rzetelnych informacji na temat omawianych przypadków.

Okładka publikacji Mniej znaczy więcej - przedstawiająca mężczyznę jadącego na monocyklu i podrzucającego telefony komórkowe
Typ_artykul-raport Publikacja
11 Marca 2025|2 min. czytania

Mniej znaczy więcej – poradnik o multiscreeningu i wielozadaniowości

Żyjemy w świecie, który wymaga od nas błyskawicznego reagowania i równoczesnego wykonywania wielu czynności, często na różnych ekranach jednocześnie. Ale czy taka strategia rzeczywiście zwiększa naszą efektywność? A może warto zastanowić się, jak wyrwać się z pułapki wielozadaniowości? Odpowiedzi znajdziesz w darmowym poradniku opracowanym przez OSE i Annę Borkowską, specjalistkę NASK ds. edukacji cyfrowej!

Kobieta podrzucająca kilka żółtych piłeczek
Typ_artykul Artykuł
11 Marca 2025|6 min. czytania

Multitasking? Twój mózg tego nie lubi

Ulegamy mitowi wielozadaniowości. Jesteśmy przekonani, że wykonując kilka prac jednocześnie, uporamy się z nimi szybciej, sprawniej, lepiej. Niestety zła wiadomość jest taka, że zasoby poznawcze człowieka (procesy takie jak kodowanie, przechowywanie i wyszukiwanie informacji) są ograniczone, a nasz mózg może w danej chwili aktywnie przetwarzać jedynie nieznaczną część informacji, które do niego docierają (Kahneman, 1973).

Kobieta trzymająca w ręku telefon i mająca za nim otwarty laptop
Typ_artykul Artykuł
11 Marca 2025|5 min. czytania

Multiscreening na co dzień. Jak ekrany przejmują naszą uwagę?

Oglądasz wykład online i jednocześnie sprawdzasz powiadomienia na telefonie, odpowiadasz na maile i od czasu do czasu zerkasz na stronę z najnowszymi wiadomościami ze świata? Dołączasz tym samym do grupy multiscreenersów, czyli osób korzystających równocześnie z wielu urządzeń cyfrowych lub ekranów.