Sprawdź, czym oddychasz. Na esa.nask.pl i w aplikacji mObywatel! Chroń się przed rakiem

Dane pomiarowe Edukacyjnej Sieci Antysmogowej* (ESA) dostępne są na bieżąco na stronie esa.nask.pl oraz w aplikacji mObywatel.

Smog odczuwalny jest głównie teraz, zimą. Jednak myli się ten, kto sądzi, że problem znika wraz nadejściem wiosny i lata – wówczas zmienia się tylko rodzaj zanieczyszczeń, na które jesteśmy narażeni. W rzeczywistości przez cały rok wdychamy szkodliwe zanieczyszczenia, które kumulują się w naszych organizmach – w wątrobie, nerkach, mózgu, a nawet włosach i tkankach kostnych.

Dlatego tak ważne jest stałe monitorowanie jakości powietrza, aby zdawać sobie sprawę z zagrożenia i podejmować odpowiednie kroki mające nas przed nim chronić.

– Dzięki ogólnopolskiej sieci blisko 1900 stacji pomiarowych mamy dostęp do bieżących i wiarygodnych danych o stanie powietrza z każdego zakątka kraju. Obraz tego, czym oddychają Polacy, jest niestety bardzo ponury. W sezonie smogowym przekroczenia norm o kilkaset procent są na porządku dziennym – mówi Przemysław Kuna, zastępca dyrektora NASK-PIB ds. Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej.

Trujące powietrze

Gdy wdychamy zanieczyszczone powietrze, odbija się to na naszym samopoczuciu i codziennym funkcjonowaniu organizmu. Długofalowo grożą nam dużo poważniejsze skutki, łącznie ze zwiększonym narażeniem na nowotwory.

– Udowodnione działanie kancerogenne ma bezno(a)piren, czyli ta sama szkodliwa substancja, która znajduje się i w smogu, i w dymie papierosowym. Nawet ci, którym się wydaje, że nie palą, z powodu smogu stają się biernymi palaczami – mówi Barbara Leśniczak, kierująca w instytucie badawczym NASK programem Edukacyjna Sieć Antysmogowa (ESA).

Dawkę benzo(a)pirenu, którą wdychamy z powietrzem, można porównać do wypalenia kilku tysięcy papierosów w ciągu roku, co skutkuje zwiększoną zapadalnością na raka płuca.

Podwyższone narażenie na tlenki azotu wiąże się z kolei zwiększonym ryzkiem występowania nowotworów mózgu i raka szyki macicy. Badania pokazały ponadto, że narażenie ciężarnych kobiet na tlenki azotu to wyższe ryzyko chorób nowotworowych u ich dzieci już we wczesnym dzieciństwie – związek taki wykazano w przypadku białaczki i nowotworów gałki ocznej**.

Jak się chronić?

Minimalizowanie ekspozycji na zanieczyszczenie powietrza jest elementem profilaktyki przeciwnowotworowej. Chronić musimy zwłaszcza tych najbardziej narażonych na skutki oddychania smogiem – dzieci, osoby starsze czy cierpiące na choroby przewlekłe.

– Nie wszyscy rodzice są świadomi, jak duży wpływ na zdrowie dzieci ma jakość powietrza, którym oddychają. Dlatego edukujemy nie tylko dzieci, ale też dorosłych, by mieli rzetelną wiedzę na ten temat. Staramy się budować codzienny nawyk sprawdzania stanu powietrza – przed wyjściem na boisko, do parku czy na plac zabaw – wyjaśnia Barbara Leśniczak.

Dane pomiarowe Edukacyjnej Sieci Antysmogowej dostępne są na bieżąco na stronie esa.nask.pl oraz w aplikacji mObywatel.

– W prosty sposób każdy obywatel może czerpać wiedzę o stanie powietrza. Warto śledzić pomiary w najbliższej okolicy i tak planować swoje aktywności, aby zminimalizować ekspozycję na niezdrowe powietrze – dodaje Przemysław Kuna.

———————

* Edukacyjna Sieć Antysmogowa (ESA), program edukacyjno-informacyjny realizowany przez Państwowy Instytut Badawczy NASK we współpracy z Polskim Alarmem Smogowym (PAS), to największy w Europie program edukacyjny opary na pomiarach jakości powietrza. Uczestniczą w nim uczniowie i nauczyciele z ponad 2300 szkół i przedszkoli z całej Polski.

Sieć pomiarowa ESA NASK to blisko 1900 stacji, które w trybie ciągłym mierzą poziom pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5 oraz temperaturę, wilgotność powietrza i ciśnienie atmosferyczne. Te dane pomiarowe udostępniane są na bieżąco na stronie esa.nask.pl, w portalu Otwarte Dane oraz w aplikacji mObywatel.

** Za: Jędrak J. i in., Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, Stowarzyszenie Krakowski Alarm Smogowy, 2024, s. 57.