Typ_aktualnosc Aktualność
16 Lipca 2025|6 min. czytania

PLLuM w nowej odsłonie. Rodzina polskojęzycznych modeli językowych się powiększa

Polska sztuczna inteligencja przyspiesza. Model PLLuM został zaktualizowany i zoptymalizowany. Teraz potrafi m.in. tworzyć oficjalne e-maile czy wnioski i lepiej formatuje odpowiedzi. To pierwsza aktualizacja wydana pod marką HIVE AI i wyraźny sygnał, że projekt nie zwalnia tempa.

Hive AI
Łuna gradientu wychodząca od dołu

Za tym przyspieszeniem stoi HIVE AI – konsorcjum polskich ośrodków naukowych oraz instytucji skupionych wokół usług cyfrowych, na czele którego stoi NASK PIB. Konsorcjum opracowuje nowe polskojęzyczne modele językowe PLLuM i wdraża je w jednostkach administracji publicznej. Już wkrótce do grona użytkowników modeli PLLuM dojdą duże polskie miasta.

Pierwszym publicznie dostępnym efektem prac konsorcjum jest model językowy PLLuM-12B-nc-250715. Stanowi on istotne wzmocnienie rodziny polskojęzycznych modeli PLLuM. Model został zaktualizowany i zoptymalizowany do całej gamy zastosowań, w tym do zadań administracji publicznej. Co ważne, do sprawnej pracy nie potrzebuje dużych zasobów obliczeniowych.

Więcej niż kosmetyka

Model PLLuM-12B-nc, opublikowany w lutym 2025 roku, sprawdza się w wielu zastosowaniach, ale ze względu na nie w pełni optymalny zestaw danych uczących, jego możliwości pozostały częściowo niewykorzystane. Nowa wersja PLLuM-12B-nc-250715 została wytrenowana na znacznie lepiej przygotowanym zbiorze danych i dostrojona do nowych zadań, w tym zadań urzędowych. Potrafi m.in. tworzyć oficjalne e-maile czy wnioski i lepiej formatuje odpowiedzi.

„Nowa wersja modelu została przygotowana nie tylko na zbiorze danych o optymalnej jakości, ale też powiększonym o partię nowych tekstów m.in. z domeny gov.pl, w tym Biuletynu Informacji Publicznej, oraz z Biblioteki Nauki. Co warte podkreślenia, dane gromadzone są w sposób w pełni zgodny z prawem polskim i europejskim” – wyjaśnia dr Agnieszka Karlińska z NASK PIB, kierowniczka projektu HIVE AI.

Model PLLuM-12B-nc-250715 powstał w trzech wariantach, które różnią się stopniem przygotowania do konkretnych zadań:

  • base – to podstawowa wersja, która przeszła pełną adaptację językową na ogromnym polskojęzycznym zbiorze danych liczącym ok. 140 miliardów słów. To fundament, na którym zbudowano kolejne odsłony modelu.
  • instruct – wariant instrukcyjny, dostrojony do realizacji szeregu zadań w języku polskim. Oznacza to, że został nauczony odpowiadać na pytania i realizować polecenia na podstawie par promptów i przykładowych odpowiedzi, co ułatwia mu lepsze rozumienie intencji użytkownika.
  • chat – to najbardziej zaawansowana wersja, która przeszła dodatkowe “wychowanie”. Oprócz adaptacji językowej i dostrajania na instrukcjach, została zabezpieczona i dostosowana do oczekiwań użytkowników. Oparto ją na zbiorach promptów oraz odpowiedzi ocenianych przez ludzi jako lepsze lub gorsze, co pomaga jej reagować bardziej precyzyjnie i bezpiecznie podczas rozmów.

Jak podkreśla dr hab. Piotr Pęzik, prof. Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik operacyjny projektu HIVE AI:

„Wyróżnikiem modeli PLLuM były zawsze autorskie zbiory danych do dostrajania modeli, czyli ich dostosowywania do określonych zadań. Pełna adaptacja językowa modeli jest możliwa tylko dzięki zbiorom mozolnie tworzonym od podstaw”.

Jak dodaje: „Od początku staliśmy na stanowisku, że masowe kopiowanie gotowych modeli AI, tzw. silnych LLM-ów wiąże się z szeregiem zagrożeń. Dlatego wypracowujemy metodologię kontrolowanego generowania danych syntetycznych, czyli takich, które powstają z udziałem innych modeli, ale są sprawdzane i zatwierdzane przez ludzi. Jej pierwsze efekty zostały wykorzystane w dostrajaniu nowych modeli 12B”.

Dzięki temu model lepiej rozumie polski kontekst kulturowy i odpowiada precyzyjniej, generując mniej zbędnych czy przypadkowych słów. Dodatkowo w porównaniu do poprzedniej wersji został jeszcze lepiej zabezpieczony. Testy podatności pokazały, że skuteczność ataków promptowych udało się zmniejszyć do 2-3 przypadków na 100 prób. To znacznie mniej niż w przypadku innych otwartych modeli.

„Żaden model nie będzie w 100 proc. zabezpieczony” – zauważa dr Karlińska. „Każdy można prędzej czy później skłonić do generowania treści toksycznych, obraźliwych czy nielegalnych. Staramy się, żeby w przypadku modeli z rodziny PLLuM było to maksymalnie utrudnione. Nasze testy podatności pokazują, że ryzyko zwracania niepożądanych treści przez wychowaną wersję PLLuM-12B-nc-250715 udało się istotnie ograniczyć”.

A to dopiero początek

Wszystkie wersje PLLuM-12B-nc-250715 są dostępne na HuggingFace, po wypełnieniu formularza. Wersję konwersacyjną można już teraz testować w aplikacji PLLuM chat. Przy testach warto pamiętać, modele PLLuM nie są na razie zintegrowane z wyszukiwarką internetową i nie powinno się z nich korzystać do poszukiwania informacji na tematy bieżące.

Ale PLLuM-12B-nc-250715 to dopiero początek planowanych premier. W najbliższych tygodniach konsorcjum zapowiada publikację kolejnych rezultatów projektu. Czego można się spodziewać?

„Nowe architektury i rozmiary modeli, zaktualizowany zbiór danych do wstępnego etapu uczenia modeli, czyli pretreningu, nowe dane do dostrajania, a w efekcie – nowe kompetencje i zastosowania, w domenie urzędowej i nie tylko” – zapowiada dr Karlińska. „Już wkrótce zaprezentujemy drugi produkt z rodziny PLLuM: prototyp jednoturowego asystenta (czatbota) obywatelskiego, zaprojektowany jeszcze w ubiegłym roku, który posłuży nam do zbierania promptów pod kątem wdrożenia modeli PLLuM w aplikacji mObywatel. Do tego coś wyjątkowo cennego dla badaczy i twórczyń modeli: podzbiory instrukcji i preferencji wraz ze szczegółowym opisem metodologii ich tworzenia”.

„Nie chcemy, żeby nasze deklaracje otwartości sprowadzały się jedynie do fasadowych
zapewnień” – podkreśla prof. Pęzik. „Dlatego docelowo zamierzamy uwolnić jak najwięcej danych do tworzenia modeli instrukcyjnych i wychowanych. Ułatwi to niezależnym zespołom, niekoniecznie dysponującym budżetem na tworzenie własnych zbiorów, włączenie się w rozwój polskiego ekosystemu AI. Pomożemy w ten sposób przezwyciężyć problem tzw. zimnego rozruchu w trenowaniu modeli”.

Podsumowanie

Wzmocnienie polskiej suwerenności cyfrowej nie wydarzy się bez rodzimych technologii opartych na sztucznej inteligencji. PLLuM-12B-nc-250715 i cały projekt HIVE AI to dowód, że Polska potrafi rozwijać własne modele językowe odpowiadające na nasze specyficzne potrzeby kulturowe, społeczne i administracyjne. To inwestycja w przyszłość, która pozwoli nie tylko budować bezpieczniejszą i sprawniejszą administrację, ale także wspierać rozwój nauki i innowacji w Polsce. Bo tylko własna AI daje prawdziwą niezależność.

Kolejne premiery konsorcjum HIVE AI zostaną ogłoszone w najbliższych tygodniach.

Udostępnij ten post

Wyróżnione aktualności

Zdjęcie z wydarzenia medialnego Impact. Na pierwszym planie widać ekran podglądu realizatorskiego, który pokazuje dwa kadry: po lewej stronie Radosław Nielek, dyrektor NASK, w brązowej marynarce i białej koszuli, po prawej stronie dziennikarka trzymająca mikrofon. W tle widoczni rozmyci uczestnicy rozmowy oraz kamery.
Typ_aktualnosc Aktualność
14 Maja 2025|3 min. czytania

Szeroki front małych systemów na Impact’25

Wbrew pozorom zapewnienie cyfrowego bezpieczeństwa w gminie jest trudniejsze niż w banku – mówił w dyskusji podczas Impact’25 Radosław Nielek, dyrektor NASK. W jednej gminie może znajdować się jednocześnie wiele różnych systemów informatycznych – wodociągów, szkół, placówek medycznych.

Piotr Bisialski z NASK na scenie podczas konferencji.
Typ_aktualnosc Aktualność
13 Maja 2025|7 min. czytania

NASK o krok przed cyberprzestępcami. Forum Bezpieczeństwa Banków 2025

Kradzież tożsamości, ataki na infrastrukturę i próby manipulacji danymi. Sektor finansowy jest na pierwszej linii frontu w walce z cyberprzestępcami. NASK – jako lider w dziedzinie cyberbezpieczeństwa - wychodzi naprzeciw tym wyzwaniom. – Udział w Forum Bezpieczeństwa Banków to dla nas okazja do poznania realnych potrzeb sektora bankowego i wdrożenia konkretnych działań – mówił Piotr Bisialski, kierownik zespołu NASK Incident Response Team.

Wiceminister cyfryzacji Dariusz Standerski przemawia podczas konferencji dotyczącej projektu HIVE AI. W tle na ekranie widoczne są slajdy prezentacji z tytułem „Cele, założenia i organizacja projektu”. Przy stole prezydialnym siedzą Radosław Nielek, Agnieszka Karlińska. W sali znajduje się licznie zgromadzona publiczność, a jedno z przemówień jest rejestrowane telefonem przez uczestnika.
Typ_aktualnosc Aktualność
12 Maja 2025|5 min. czytania

PLLuM rośnie w siłę

600 tysięcy promptów wpisanych w okienko PLLuMa i nowości, od których dzielą nas nie lata, a zaledwie tygodnie – kolejne modele i prototyp inteligentnego asystenta. W siedzibie NASK w Warszawie spotkali się wszyscy uczestnicy konsorcjum HIVE AI. Grupy, która ma za zadanie rozwijać i wdrażać polski model językowy (PLLuM).

MAK od NASK
Typ_aktualnosc Aktualność
12 Maja 2025|4 min. czytania

Rozkwitnij z MAK. Program Mentoringu Aktywnych Kobiet nabiera barw

Podnieś swoje kompetencje z zakresu cyberbezpieczeństwa i wejdź na rynek nowych technologii! Już kilkaset kobiet zgłosiło chęć udziału w programie MAK (Mentoring Aktywnych Kobiet), ogłoszonym przez NASK we współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji. Zostań jedną z nich — zgłoś swój udział i rozwiń skrzydła w indywidualnym programie mentoringowym. Nabór trwa do końca maja.

Informacje

Najnowsze aktualności

Krzysztof Gawkowski
Typ_aktualnosc Aktualność
14 Lipca 2025|8 min. czytania

EZD RP. Fundament cyfrowej administracji w Polsce

W Polsce trwa cyfrowa rewolucja. Do 2028 roku z urzędów znikną papiery, drukarki, ksera i archiwa na tomy akt. Zamiast tego będzie cyfrowa administracja. Polskie samorządy otrzymają ją bezpłatnie dzięki systemowi EZD RP. Opracowany przez NASK i wdrażany przez Instytut we współpracy z Ministerstwem Cyfryzacji system EZD RP jest fundamentem, na którym budowana jest trwała, strategiczna zmiana – dokumentacja w chmurze.

Kamera monitoringu zamontowana wewnątrz eleganckiego, nowoczesnego salonu. Na dole grafiki znajdują się logotypy Funduszy Europejskich, Rzeczypospolitej Polskiej, Unii Europejskiej oraz NASK.”
Typ_aktualnosc Aktualność
09 Lipca 2025|7 min. czytania

Czy ktoś cię obserwuje? O cyberbezpieczeństwie kamer

Kamery są naszymi cyfrowymi strażnikami. Chronią, zapewniają spokój ducha, czuwają, kiedy śpimy albo wyjeżdżamy na weekend. Ale co stanie się, gdy pewnego dnia to nie ty spojrzysz - tylko ktoś spojrzy za ciebie?

Uczestniczki festiwalu na tle stoiska NASK i Ministerstwa Cyfryzacji.
Typ_aktualnosc Aktualność
08 Lipca 2025|7 min. czytania

Technologia na Open’erze? Tak. Z NASK

Pojedynek ze sztuczną inteligencją, koło fortuny, trudne pytania o przyszłość AI i tysiące młodych ludzi. A do tego dobra muzyka, świetna atmosfera i... wiedza. Czy można o lepsze połączenie? Strefa NASK i Ministerstwa Cyfryzacji była jedną z najchętniej odwiedzanych przez uczestników festiwalu Open’er.