Jak nie dać się trollom? Kampania o dezinformacji Ministerstwa Cyfryzacji i NASK

Dlaczego dezinformacja to problem społeczny?

Zjawisko określane potocznie mianem „fake news” jest znane od dawna pod nazwą „dezinformacja”, która w dobie cyfrowej nabrała zupełnie nowego wymiaru. Internet, który miał być przestrzenią wolnej wymiany informacji, stał się również narzędziem manipulacji, oddziałującym na emocje i poglądy milionów ludzi.

– Dezinformacja stanowi zagrożenie dla stabilności społecznej i demokratycznego porządku. Pomimo, że świadomość Polaków na ten temat znacząco wzrosła w ostatnich latach, samo zjawisko ewoluuje, wykorzystując coraz bardziej zaawansowane techniki manipulacji. Dlatego potrzebne są szerokie działania edukacyjne, które pomogą społeczeństwu przeciwdziałać jej skutkom – mówi Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji.

Dzięki wykorzystaniu powszechnie znanych symboli i narracji kampania ma trafić do szerokiego grona odbiorców i zbudować społeczną odporność na manipulację. Zachęca też do aktywnego przeciwdziałania dezinformacji poprzez:

• unikanie rozpowszechniania niesprawdzonych treści;

• weryfikację źródeł informacji;

• zgłaszanie dezinformacji na stronie: www.nask.pl/dezinfo

– Instytut NASK jest zaangażowany w badanie dezinformacji i zapobieganie skutkom rozpowszechniania fałszywych narracji. Zajmuje się tym zespół wykwalifikowanych analityków, którzy weryfikują źródła takich treści, monitorują i raportują ewidentne kłamstwa pojawiające się w przestrzeni publicznej. To jednak nie wystarczy, by ograniczyć wpływ dezinformacji na społeczeństwo. Konieczna jest edukacja medialna obywateli w tym zakresie, by ludzie – poprzez umiejętność racjonalnej i krytycznej oceny treści, z którymi się stykają – byli odporniejsi na manipulację i dezinformację. Niezbędna jest tu także współpraca podmiotów, które są odpowiedzialne za bezpieczeństwo w tym obszarze. Kampania realizowana wspólnie z Ministerstwem Cyfryzacji wpisuje się w te założenia – podkreśla Radosław Nielek, dyrektor NASK

Strona www.nask.pl/dezinfo to kluczowy element kampanii. Znajdują się na niej praktyczne wskazówki, jak rozpoznawać fałszywe informacje, analizować ich źródła i zgłaszać je do odpowiednich instytucji. W przystępny sposób wyjaśnia mechanizmy działania dezinformacji oraz prezentuje narzędzia ułatwiające weryfikację treści. Dzięki konkretnym przykładom strona zachęca do nierozpowszechniania nieprawdziwych informacji.

– Walka z dezinformacją to nie tylko zadanie Państwa, to ważny problem społeczny, na który każdy powinien zwracać uwagę. Chcemy sprawić, żeby obywatele nie tylko odrzucali fałszywe treści, ale także aktywnie je eliminowali z przestrzeni publicznej. My dajemy do tego narzędzia i możliwość zgłaszania – dodał wiceminister cyfryzacji, Paweł Olszewski.

Trolle jako metafora zagrożenia

W centrum kampanii znajdują się trolle – symbol dezinformacji, przedstawiane jako istoty złośliwe i groźne, a przy tym małostkowe. Szeroka grupa osób łatwo identyfikuje trolla jako autora fałszywych treści. Taki obraz wzbudzi zarówno niepokój, jak i zdystansuje do działań twórców fake news’ów.

Kampania w sposób obrazowy przedstawia, jak działa dezinformacja – rozmowy trolli zestawione są z reakcjami odbiorców, którzy konfrontują się z fałszywymi treściami w sytuacjach życia codziennego. I co najważniejsze – odrzucają je.

– Dezinformacja  może być wykorzystywana przez różne grupy na rzecz różnych interesów.  Zachęcamy do czujności, weryfikowania i zastanowienia się zanim coś udostępnimy, zanim coś klikniemy, nad tym czy dana treść, zazwyczaj bardzo emocjonalna, nie ma tak naprawdę na celu wprowadzić nas w błąd – zaznacza Magdalena Wilczyńska, dyrektorka Pionu Ochrony Informacyjnej Cyberprzestrzeni w NASK

Działania w ramach kampanii

W ramach kampanii przygotowano trzy spoty radiowe i trzy telewizyjne, którym towarzyszą materiały graficzne z wizerunkiem trolli. Każdy z nich obrazuje inny cel dezinformacji:

1. wywoływanie paniki i strachu (LINK DO SPOTU)

2. polaryzacja społeczna (LINK DO SPOTU)

3. podważanie zaufania do instytucji (LINK DO SPOTU)

Kampania realizowana jest w ogólnopolskich mediach – w największych stacjach telewizyjnych i radiowych, w tym regionalnych, a także w Internecie i na kanałach własnych Ministerstwa Cyfryzacji oraz NASK. Za kreację i koncepcję kreatywną odpowiada Fabryka Komunikacji Społecznej.

Ministerstwo Cyfryzacji i NASK apelują o aktywne zaangażowanie w walkę ze zjawiskiem dezinformacji.

Więcej informacji o kampanii na stronie internetowej: www.nask.pl/dezinfo.