Prawie dwa tysiące uczestników, kilkunastu prelegentów, debaty eksperckie oraz wystąpienia ciekawych gości i najlepszych ekspertów – za nami Kongres 2022.
Głównym tematem wydarzenia była szeroko pojęta edukacja medialna. Podczas sześciu wystąpień i dwóch debat zaproszeni na Kongres eksperci podjęli próbę odpowiedzi na takie pytania jak m.in.: Czy nastolatki potrafią bronić się przed dezinformacją w sieci, fake newsami i teoriami spiskowymi? Jakie umiejętności cyfrowe ma polska młodzież? Jak media społecznościowe i kultura influencerów wpływają na młodych odbiorców? Czy urządzenia cyfrowe mogą służyć edukacji ekologicznej?
OSE – nowe wyzwania
Kongres OSE otworzył minister Janusz Cieszyński, sekretarz stanu ds. cyfryzacji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, pełnomocnik rządu ds. cyberbezpieczeństwa, informując o nowym, kluczowym dla szkół projekcie.
– Wiemy, że jest wiele szkół w Polsce, gdzie OSE dociera tylko do jednego punktu, a później nie ma dalej pociągniętej tej „pajęczyny” po całym budynku. Chcemy to zmienić. Podłączając, docelowo nawet 100 tys. sal lekcyjnych, do sieci LAN – powiedział. – Aby to dobrze zrobić, rozpoczynamy od pilotażu. Taki nabór chcemy uruchomić już w przyszłym tygodniu. Zachęcam wszystkich Państwa, żeby wziąć w nim udział.
Z kolei Wojciech Pawlak, dyrektor NASK – Państwowego Instytutu Badawczego, wspomniał o początkach programu OSE i zaznaczył, jak bardzo się rozwinął.
– Byłem świadkiem, kiedy program Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej rodził się w NASK-u. (…) Dziś 90% szkół jest podłączonych do OSE, obejmując prawie 4,5 mln uczniów. To wielki sukces tego programu – podkreślił Wojciech Pawlak. – OSE ma dwa cele zdefiniowane w ustawie: rozwój kompetencji cyfrowych i wspieranie procesu nauczania. Tematyka dzisiejszego Kongresu świetnie koresponduje z tymi dwoma celami. Mówimy o szeroko rozumianej edukacji medialnej, o wielkim dylemacie, jak uczyć dzieci i młodzież twórczego korzystania z możliwości, jakie dają nowe technologie, a jednocześnie strzec ich przed ciemną stroną tych technologii – dodał dyrektor NASK.
Uczestnicy konferencji
Kongres OSE zgromadził nauczycieli, dyrektorów szkół, psychologów i pedagogów szkolnych, pracowników administracji szkolnej, przedstawicieli kuratoriów oświaty oraz inne osoby zainteresowane tematyką bezpieczeństwa uczniów w internecie. Nie zabrakło też wykładowców prestiżowych uczelni, cenionych ekspertów oraz praktyków: prof. Jacka Pyżalskiego, Dawida Łasińskiego – Pana Belfra, Sylwii Czubkowskiej z redakcji magazynu „Spider’s Web+”, a także przedstawicieli NASK: Agnieszki Żeglińskiej, Macieja Dudkiewicza, Barbary Leśniczak i Mateusza Mrozka. Wydarzenie prowadził i moderował Karol Gnat.
Dezinformacja i nieprawda online
Dezinformacja, fake newsy, nieprawda w sieci – to wątki poruszane w wielu kongresowych wystąpieniach. Podczas wystąpienia „Prawda i nieprawda online – (nie)kompetencje młodych ludzi” profesor Jacek Pyżalski przedstawił wyniki najnowszych badań ySkills dotyczących kompetencji młodych ludzi, które mogą być istotne dla radzenia sobie z kłamstwem online.
– Wiem, jak sprawdzić, czy informacja znaleziona online jest prawdziwa – mówi 60% badanych. Wiem, jak sprawdzić, czy strona internetowa jest godna zaufania – tak mówi 70%. To nie jest tak dużo, to nie są dzieci, ale starsi nastolatkowie – podkreślił prof. Pyżalski. – Sami młodzi ludzie czują, że się w tym trochę gubią – dodał. Wyjaśnił też, co powinno wzmóc naszą czujność podczas poszukiwania wiadomości w sieci. – Gdy widzisz jakąś informację, która wzbudza w tobie duże emocje, wtedy jest największe ryzyko, że przestaniesz myśleć i coś upowszechnić albo przyjmiesz w całości, nie sprawdzając tego – wyjaśnił.
Z kolei o pułapkach kłamstwa w internecie w swoim wystąpieniu „Dlaczego lubimy wierzyć w nieprawdę?” mówił prof. Marcin Napiórkowski z Uniwersytetu Warszawskiego. Okazuje się bowiem, że zadanie manipulatorom ułatwiamy... my sami, a konkretnie nasze pragnienia, lęki i schematy poznawcze. Mistrzowie dezinformacji podsuwają nam odpowiednio sfabrykowane przynęty, licząc na to, że złapiemy się na haczyk i uwierzymy w wyssaną z palca wiadomość. – Fake newsy nie wygrywają dlatego, że są lepszymi faktami. Wygrywają dlatego, że są opakowane w lepsze opowieści. To, co musimy zrobić, to brać prawdę, brać fakty, brać naukę i pakować je w równie dobre opowieści – mówił ekspert.
Podczas prelekcji Mateusz Mrozka z NASK pt. „Zrób to sam, czyli czy za dezinformacją i walką ze szkodliwymi treściami musi stać technologia warta miliardy”, zaprezentowano narzędzia, za pomocą których technologia umożliwia tworzenie oraz rozpowszechnianie fake newsów. Uczestnicy Kongresu poznali też różne przykłady fałszywych informacji oraz dowiedzieli się, jak weryfikować ich prawdziwość. Mateusz Mrozek odpowiedział również na pytanie, czy za skuteczną dezinformacją stoją jedynie duże grupy posiadające najnowocześniejsze technologie.
Podczas pierwszej debacie eksperckiej pt. „Dezinformacja w mediach społecznościowych, czyli w co (nie) wierzyć w internecie”, w kórej wzięli udział: Sylwia Czubkowska – redaktorka prowadząca magazynu „Spider’sWeb+”, prof. Jacek Pyżalski, Izabela Meyza z Fundacji Szkoła z Klasą zastanawiano się, czym są media społecznościowe, co sprawia, że spędzamy w nich tak wiele czasu oraz jak „prawda” płynąca z sieci wpływa na realne decyzje młodych ludzi.
– Media skupione są na przekazywaniu informacji, a media społecznościowe na przekazywaniu i odbiorze emocji, co powoduje, że jesteśmy i chcemy być tam dłużej – mówiła Sylwia Czubkowska.
– Obserwujemy zjawisko influencerów i youtuberów oraz osób, które się w wokół nich gromadzą. Istotne jest, by zauważyć ten moment – zmieniają się praktyki kultury. Dzieci czerpią wiedzę o świecie z bardzo różnych źródeł. Być może źródłem wiedzy o świecie dla naszych dzieci będzie to, co powie influencer albo filmik na YouTubie. Warto to zauważyć i uznać – podkreśliła Izabela Meyza. – Dla edukatorów i nauczycieli, rodziców i dziennikarzy płyną z tego ważne wnioski – dodała.
Z kolei prof. Jacek Pyżalski zwrócił uwagę na potrzebę szeroko rozumianej edukacji. – Żeby zrozumieć, na czym i komu zależy, trzeba trochę wiedzieć nie tylko o mediach, ale też o historii, geopolityce, życiu społecznym. Jeśli rozumiemy świat, jesteśmy w stanie się bronić – podkreślił rozmówca.
Co ma wspólnego ekologia z dezinformacją?
W wystąpieniu “Ekologia – Technologia – Internet: dezinformacja i manipulacje w społecznej dyskusji dotyczącej ekologii”, prowadzonym przez Piotra Siergieja z inicjatywy Polski Alarm Smogowy oraz Barbary Leśniczak z Zespołu Edukacyjnej Sieci Antysmogowej w NASK przedstawiono przykłady dezinformacji i manipulacji w społecznej dyskusji dotyczącej ekologii. Podczas wykładu nie zabrakło też informacji o projekcie Edukacyjna Sieć Antysmogowa, realizowanym przez Państwowy Instytut Badawczy NASK we współpracy z Polskim Alarmem Smogowym na rzecz czystego powietrza.
O krok od szkoły przyszłości
Na zakończenie Kongresu OSE 2022 z odbyła się druga debata ekspercka pt. “Edukacja do przyszłości, czyli jak przygotować uczniów do życia w świecie zdominowanym przez nowe technologie”. Wzięli w niej udział Maciej Dudkiewicz – dyrektor ds. Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej w NASK oraz Barbara Krywoszejew ze Stowarzyszenia Cyfrowy Dialog. Rozmowę poprowadził Dawid Łasiński, czyli Pan Belfer – nauczyciel z Internetów. – Potrzebujemy efektywnych obywateli, innowatorów, którzy zrozumieją świat, w którym będą żyć. 70% dzisiejszych uczniów szkoły podstawowej będzie pracowało w zawodach, które jeszcze nie istnieją. To oznacza, że musimy próbować antycypować przyszłość, mimo wszystko. – mówił Maciej Dudkiewicz.
Z kolei Barbara Krywoszejew podkreśliła rolę sztucznej inteligencji, która pomaga w przetwarzaniu danych - Wykorzystajmy ją mądrze, aby nas odciążyła w naszych zadaniach. Tam, gdzie może – abyśmy te nasze humanistyczne cechy, których sztuczna inteligencja od nas nie przejmie, mogli wykorzystywać do budowania relacji i na nich wtedy oprzeć edukację – dodała.
Tegoroczny Kongres OSE 2022 odbył się w formule hybrydowej: stacjonarnie oraz online. Każdy miał okazję uczestniczyć w ciekawych i inspirujących prelekcjach oraz dyskusjach zaproszonych ekspertów. Wszystkie prelekcje są dostępne na profilach mediów społecznościowych programu OSE – Facebook i YouTube.
