Zbliżają się wakacje, a wraz z nimi czas podsumowań. Co w minionym roku szkolnym wydarzyło się w Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej, Akademii NASK, Polskim Centrum Programu Safer Internet i Edukacyjnej Sieci Antysmogowej?
Kończący się właśnie rok szkolny był w NASK intensywnym, pełnym wyzwań czasem. Organizowaliśmy konferencje i webinary, publikowaliśmy poradniki, kursy e-learningowe i inne materiały edukacyjne w zakresie cyberbezpieczeństwa, prowadziliśmy badania, podpowiadaliśmy, jak zadbać o jakość powietrza, którym oddychamy. Wszystko to w ramach działań m.in. Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej (OSE), Edukacyjnej Sieci Antysmogowej (ESA), Akademii NASK i Polskiego Centrum Programu Safer Internet .
OSE, czyli cyberbezpieczeństwo w szkole i w domu
W roku szkolnym 2021/2022 w działaniach w ramach Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej poświęcaliśmy najwięcej uwagi nowym zjawiskom w internecie. Dzięki opracowanym przez naszych ekspertów materiałom (np. poradnikom „FOMO i problemowe używanie internetu” i „Szkodliwe treści w internecie” czy scenariuszom zajęć „Fake newsy i dezinformacja – o tym warto porozmawiać w szkole”, „Złapani w sieć. Złota Rybka i niebezpieczne kontakty online”, i „Czy wystarczy mi wyobraźnia? Ryzykowne zachowania w internecie: szkodliwe treści”), a także webinarom („FOMO i problemowe używanie interntu”, „Szkodliwe treści w internecie” i „Rodzinny album z wakacji, czyli czego o dzieciach nie powinien wiedzieć internet”) nauczyciele i rodzice poznali aktualne zagrożenia online, a także – przede wszystkim – sposoby przeciwdziałania oraz reagowania na nie.
Wszystkie nasze publikacje, razem z ponad 200 kursami e-learningowymi i innymi materiałami edukacyjnymi, można znaleźć na bezpłatnej platformie OSE IT Szkoła. W kończącym się roku szkolnym w ręce naszych użytkowników oddaliśmy pięć nowych kursów e-learningowych w zakresie cyberbezpieczeństwa („Profesora i N@tki przygody w sieci, czyli jak mądrze korzystać z internetu”, „Zrozumieć FOMO” i „Sharenting. Czy warto mieć rodzinny album w sieci?” oraz programowania („Programowanie w Pythonie z Klubem Młodego Programisty – poziom podstawowy” i „Programowanie w Pythonie z Klubem Młodego Programisty – poziom średnio zaawansowany”).
Z cennymi poradami staraliśmy się docierać za pośrednictwem wszystkich mediów: nie tylko internetu, lecz także telewizji i radia. Nasi eksperci pojawiali się w programach śniadaniowych, gdzie rozmawiali m.in. o sharentingu, narzędziach kontroli rodzicielskiej i FOMO. Ich głos docierał do Was również za pośrednictwem największych stacji radiowych, w audycjach poświęconych aplikacji OSE mOchrona, równowadze online–offline czy bezpiecznemu korzystaniu z urządzeń cyfrowych.
Wyjątkową okazją do spotkania i wymiany wiedzy był Kongres Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej –konferencja online, podczas której 2 tys. dyrektorów, nauczycieli i Technicznych Reprezentantów Szkół wysłuchało wystąpień i debaty dotyczących m.in. tego, jak pandemia wpłynęła na nasze bezpieczeństwo cyfrowe i obecność w sieci. Wystąpienia ekspertów można obejrzeć na stronie Kongresu OSE i na kanale OSE na YouTubie, do czego serdecznie zachęcamy!
- To był bardzo intensywny rok szkolny, nie tylko dla nas, ministerstwa, czy zespołu NASK, ale też dla ekspertów i wszystkich zaangażowanych osób we wspólne działania które realizowaliśmy. Cieszy mnie każde spotkanie, każdy raport i każdy konkurs, które miały za zadanie przybliżyć uczniom i nauczycielom cyfrowy świat i cyfrową edukację. Koniec roku szkolnego nie oznacza ani końca naszych projektów na rzecz cyberbezpieczeństwa dla edukacji, ani nie oznacza wakacji od cyberprzestępców. Przed nami jeszcze wiele wyzwań, choć mam nadzieję, że zarówno uczniowie jak i nauczyciele znajdą teraz czas by wylogować się do świata całkiem realnego i nabrać energii na kolejny wspólny rok szkolny – mówi Janusz Cieszyński, sekretarz stanu ds. cyfryzacji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
We wrześniu opublikowaliśmy z kolei raport z najnowszej edycji badania „Nastolatki 3.0”, opisujący nowe nawyki cyfrowe, w tym wydłużający się czas spędzany przed ekranami urządzeń, i opinie młodzieży na temat internetu. Respondenci odpowiedzieli w badaniu na pytania dotyczące m.in.: aktywności online, edukacyjnej roli internetu i urządzeń mobilnych, świadomości zagrożeń czy doświadczeń oraz sposobów reagowania na przemoc. Premierze towarzyszyła debata online „Przyspieszona lekcja cyfryzacji w pandemii – jak wpłynęła na uczniów i czego nas nauczyła?” z udziałem ekspertów NASK.
Z myślą o wsparciu rodziców podczas wypracowywania wraz z dzieckiem zdrowych nawyków korzystania z internetu i urządzeń cyfrowych stworzyliśmy aplikację ochrony rodzicielskiej mOchrona. Narzędzie to umożliwia dostęp do informacji o aktywności dziecka na jego urządzeniu: smartfonie, tablecie, komputerze, pozwala rodzicom określić, czy ich pociecha miała kontakt ze szkodliwymi treściami, a dzięki raportom – dowiedzieć się, ile faktycznie czasu poświęca na poszczególne aktywności, np. aplikacje czy media społecznościowe. mOchrona dostępna jest bezpłatnie w oficjalnych sklepach z aplikacjami: Google Play, App Store, AppGallery i do pobrania na urządzenia z systemem Windows.
W październiku ruszyła kolejna edycja OSEhero – ogólnopolskiego projektu dla nauczycieli, którzy nie ustają w zdobywaniu wiedzy na temat bezpieczeństwa w internecie i dzielą się nią ze swoimi uczniami. Do projektu w edycji 2021/2022 zgłosiło się blisko 300 uczestników: nauczycieli, dyrektorów szkół, pedagogów i bibliotekarzy. Mieli do wykonania kilka zadań, m.in. zorganizowanie w swojej szkole wydarzenie związanego z cyberbezpieczeństwem czy udział w co najmniej jednym szkoleniu organizowanym z udziałem ekspertów OSE. Przez cały rok wyposażaliśmy ich w wiedzę i towarzyszyliśmy w niełatwym zadaniu, jakim jest edukowanie szkolnych społeczności w zakresie zagrożeń w sieci. Jesteśmy dumni z tego, co wspólnie udało nam się osiągnąć!
Uczestników projektu OSEhero oraz uczniów ze szkół OSE zaprosiliśmy do udziału w dwóch konkursach: „Historie z sieci wzięte” i „e-Pomocni! Konkurs dl@ OSEhero”. Wspólnym mianownikiem konkursowych zmagań było oczywiście cyberbezpieczeństwo. Uczniów poprosiliśmy o przygotowanie prac graficznych dotyczących cyberzagrożeń, a nauczycieli – kart pracy pomocnych w zajęciach dotyczących bezpieczeństwa w sieci. Jury miało twardy orzech do zgryzienia – do konkursów wpłynęło łącznie ponad 1400 prac! Wyniki ogłosiliśmy podczas wydarzenia online, które poprowadził Dawid Łasiński (Pan Belfer).
W ostatnim czasie ruszyła kampania informacyjna OSE, którą będziemy kontynuować także w nadchodzącym roku szkolnym. Do współpracy zaprosiliśmy ambasadora – aktora Pawła Małaszyńskiego – który wspólnie z naszymi ekspertami podpowiada nauczycielom, dyrektorom szkół i rodzicom, jak być przewodnikami dzieci w cyfrowym świecie. Mamy nadzieję, że dzięki kampanii nasze poradniki, webinaria czy kursy e-learningowe trafią do jeszcze większej grupy odbiorców i wskażą im sposoby mądrego i odpowiedzialnego korzystania z zasobów internetu. Materiały stworzone w ramach kampanii: spot, Q&A z naszym ambasadorem i pierwszy z serii podcastów – „Cyfrowa wywiadówka, czyli Pan Belfer i Paweł Małaszyński o edukacji w czasach internetu” znajdziecie w nowej zakładce na stronie ose.gov.pl – Kampania OSE. Kolejne niespodzianki już wkrótce!
– Z szybkim, bezpiecznym i bezpłatnym internetem docieramy do niemal 21 tys. szkół w całej Polsce. Nie poprzestajemy tylko na dostarczaniu narzędzia – wiemy, że niezbędna jest także edukacja w zakresie bezpiecznego korzystania z sieci. Chcemy pokazywać, że cyberprzestrzeń jest przyjazną przestrzenią umożliwiającą rozwój, przestrzegając równocześnie przed pułapkami zastawianymi na młodszych i starszych użytkowników internetu. Kończący się rok szkolny był dla nas czasem pełnym wyzwań i nowych projektów. Dziękujemy, że jesteście z nami: korzystacie z naszych materiałów, uczestniczycie w webinarach, pozytywnie oceniacie naszą nową aplikację. Razem sprawiamy, że dzieci i młodzież mogą czuć się w internecie bezpieczniej! – mówi Agnieszka Żeglińska, dyrektor ds. Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego i Ekosystemu OSE.
Więcej informacji o działaniach w ramach Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej znajdziecie w aktualności „Kolejny udany rok szkolny z OSE” na stronie ose.gov.pl.
Konferencje, warsztaty, seminaria, kampanie…
Cyfrowe bezpieczeństwo było osią również wielu innych działań, m.in. w ramach Akademii NASK i Polskiego Centrum Programu Safer Internet (PCPSI). Z sukcesem zorganizowaliśmy dwie duże konferencje: 15. Międzynarodową Konferencję „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie” (we współpracy z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę) oraz konferencję narzędziową, które dotyczyły kwestii zagrożeń i bezpieczeństwa online. W warsztatach i wykładach online uczestniczyło niemal 9 tys. przedstawicieli sektora edukacyjnego, naukowców, ekspertów, przedstawicieli organizacji pozarządowych, administracji publicznej oraz branży internetowej.
Jak co roku współorganizowaliśmy również Dzień Bezpiecznego Internetu (DBI), którego centralnym punktem była ogólnopolska konferencja, adresowana do przedstawicieli sektora edukacyjnego, organizacji pozarządowych oraz edukatorów pracujących z dziećmi. Wzięło w niej udział 6,5 tys. uczestników. W 14 webinarach organizowanych przez PCPSI uczestniczyło 2,4 tys. profesjonalistów, a do 20 lekcji i spektakli online przyłączyło się ponad 100 tys. uczniów. Podobnie jak w ubiegłych latach, organizatorzy lokalnych obchodów DBI mogli wziąć udział w konkursie na najciekawszą inicjatywę. W tym roku zarejestrowano aż 5005 lokalnych inicjatyw, w których wzięło udział łącznie niemal 3 mln uczestników!
Nasi eksperci dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem także w ramach Szczytu Cyfrowego ONZ – #IGF2021, gdzie odbyły się warsztaty dla młodzieży dotyczące dobrostanu psychicznego i prywatności w sieci, oraz Festiwalu Nauki, podczas którego przybliżali zagadnienia związane z bezpiecznym i świadomym korzystaniem z zasobów online.
– Z naszymi działaniami staraliśmy się docierać do szerokiego grona odbiorców: do młodszych uczniów za sprawą spektakli „Dzieci Sieci – Plik i Folder na tropie internetowych kłopotów”, do nastolatków – dzięki kampanii „Nie na pokaz” na TikToku, w której zwracaliśmy uwagę na niebezpieczeństwa związane z prezentowaniem w internecie intymnych obrazów lub filmów przez osoby małoletnie, oraz do rodziców i nauczycieli, których zapraszaliśmy na webinary i seminaria eksperckie. Tłumaczyliśmy, czym jest dezinformacja, jak chronić swoją prywatność w sieci i jak dbać o swoją reputację online, wskazywaliśmy skutki uzależnienia od internetu i gier komputerowych. Kluczem do bezpieczeństwa online jest świadomość, dlatego nasze inicjatywy będziemy kontynuować i rozwijać także w nowym roku szkolnym. Cyfrowe bezpieczeństwo dzieci i młodzieży to nasza wspólna sprawa! – mówi Anna Rywczyńska, kierownik Zespołu Edukacji Cyfrowej w NASK.
Konferencje, szkolenia i webinary to jednak nie wszystko: dla nauczycieli przygotowaliśmy także pakiet 18 scenariuszy zajęć dotyczących bezpieczeństwa online – w ramach projektu „CYBERlekcje” realizowanego we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Materiały te pomogą kadrze pedagogicznej usystematyzować wiedzę z zakresu cyberbezpieczeństwa, a także umożliwią zorganizowanie ciekawych zajęć na temat odpowiedzialnego korzystania z nowych technologii. Scenariusze lekcji oraz materiały multimedialne (obejmujące tematy takie jak wizerunek online, prywatność w sieci, cyberhigiena czy zarządzanie informacją) opracowaliśmy z myślą o uczniach szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych. Wszystkie materiały znajdziecie w zakładce Materiały do CYBERlekcji w bazie wiedzy na stronie gov.pl.
Zapraszamy również do zapoznania się z najnowszą publikacją Akademii NASK „Pandemia a zmiany w codziennym korzystaniu z internetu”, poświęconej najważniejszym problemom, z jakimi musieli zmierzyć się uczniowie i nauczyciele oraz dzieci i rodzice w okresie pandemii (m.in. ryzykowne zachowania, FOMO, phishing, sexting, cyfrowa higiena).
Szczegółowych informacji o działaniach edukacyjnych w ramach Akademii NASK i PCPSI szukajcie na stronach akademia.nask.pl oraz saferinternet.pl.
Cyfrowa przyszłość
Rozwój kompetencji cyfrowych oraz wykorzystanie technologii do twórczego i kreatywnego projektowania przyszłości to tylko niektóre cele programu edukacyjnego „Przyszłość jest dziś”, który realizujemy w partnerstwie z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów (KPRM) i Centrum Nauki Kopernik (CNK) w ramach projektu „Kampanie edukacyjno-informacyjne” (KEI).
Na program składają się warsztaty i seminaria dla nauczycieli oraz uczniów z klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych. Chcemy zachęcać do dyskusji na temat cyfrowej przyszłości, Internetu Rzeczy, sztucznej inteligencji, a co za tym idzie – lepszego zrozumienia wyzwań współczesnego świata w całej ich złożoności. W minionym roku szkolnym zorganizowaliśmy 19 spotkań warsztatowych, w których uczestniczyło łącznie 370 uczniów i nauczycieli z całej Polski.
Zachęcamy do korzystania z materiałów edukacyjnych dotyczących sztucznej inteligencji dostępnych na platformie OSE IT Szkoła: scenariuszy dla uczniów klas 7–8 szkół podstawowych, scenariuszy dla uczniów szkół ponadpodstawowych oraz filmów edukacyjnych oraz do odwiedzenia towarzyszącej programowi wystawy w Centrum Nauki Kopernik.
Programowanie? Jesteśmy tak!
W naszych działaniach nie zabrakło również programowania – kluczowej umiejętności, niezbędnej w scyfryzowanym świecie. Po raz kolejny cieszyliśmy się z sukcesu Polski podczas CodeWeek 2021 – w naszym kraju zorganizowano ponad 15 tys. inicjatyw związanych z programowaniem, co pozwoliło nam utrzymać się w europejskiej czołówce. Odliczamy już dni do jubileuszowej, dziesiątej edycji CodeWeek (8–13.10.2022), która zapowiada się naprawdę wyjątkowo.
Staramy się wspierać adeptów kodowania, umożliwiając im naukę z kursami programowania w Pythonie i Scratchu (w których wzięło udział łącznie 12 tys. uczniów), dostępnymi na platformie OSE IT Szkoła. Spodziewajcie się kolejnych materiałów!
Mierzymy się ze smogiem
W ramach projektu ESA – Edukacyjna Sieć Antysmogowa – prowadziliśmy dalsze działania mające na celu podnoszenie świadomości dzieci i dorosłych w zakresie szkodliwego działania smogu. Rok szkolny 2021/2022 to przede wszystkim rozbudowa platformy e-learningowej eduESA, na której można znaleźć już 36 kursów dla nauczycieli i uczniów szkół podstawowych oraz materiały dla rodziców. Korzysta z nich blisko 17 tys. użytkowników!
– Z naszymi działaniami edukacyjnymi docieramy do coraz większej liczby szkół w całej Polsce – w ostatnim roku dołączyło do nas 200 placówek. Czekamy na kolejne: trwa bowiem rekrutacja do projektu „ESA dla OSE”, w ramach którego wyposażymy 1200 szkół w bezpłatne urządzenia pomiarowe do monitorowania jakości powietrza. Zbierane dane staną się punktem wyjścia do organizowania zajęć edukacyjnych, podczas których uczniowie dowiedzą się, czym jest smog i czym grozi oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, a także w jakim stopniu problem ten dotyczy ich najbliższej okolicy. Stawiamy na edukację ekologiczną, ponieważ widzimy, jak ta wiedza procentuje. Zapraszamy do udziału w naszym projekcie – mały krok dla szkół to wielka zmiana dla klimatu! – mówi Barbara Leśniczak, kierownik Edukacyjnej Sieci Antysmogowej w NASK.
W Edukacyjnej Sieci Antysmogowej podejmowaliśmy wspólne działania z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym. Efektem tej współpracy były wartościowe materiały edukacyjne (m.in. scenariusze zajęć i filmy z eksperymentami) oraz szkolenia dla ponad 1000 nauczycieli z całego kraju. Przeszkoleni nauczyciele przekazywali zdobytą wiedzę dalej – prowadzili zajęcia o smogu i zmianach klimatu w swoich szkołach.
Dla uczniów klas 7–8 szkoły podstawowej, którym bliska jest tematyka ekologiczna, przygotowaliśmy nie lada wyzwanie – zaprosiliśmy ich do udziału w Ogólnopolskiej Olimpiadzie Antysmogowej. Zadaniem uczestników w każdym z trzech etapów konkursu było udzielenie poprawnych odpowiedzi na pytania z wiedzy o powietrzu i zmianach klimatu. W Olimpiadzie zmierzyło się 2405 uczniów, z których do finałowej rundy dostało się aż 245 osób. Laureaci otrzymali cenne nagrody oraz punkty na świadectwie uwzględniane przy rekrutacji do liceów.
Szczegółowe informacje o działaniach w ramach Edukacyjnej Sieci Antysmogowej znajdziecie na stronie esa.nask.pl i na Facebooku ESA – Edukacyjna Sieć Antysmogowa.
Bezpiecznych wakacji!
– Dziękujemy za kolejny wspólny rok, za ten inspirujący, kreatywny, intensywny czas. Wiele się działo, jednak możecie być pewni, że wiele również przed nami. Nie planujemy odpoczynku: we wrześniu chcemy wrócić do Was z kolejnymi propozycjami dla nauczycieli i uczniów. Tymczasem życzymy Wam wspaniałych i przede wszystkim (cyber)bezpiecznych wakacji! – podsumowuje Agnieszka Żeglińska, dyrektor ds. Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego i Ekosystemu OSE.