Zbliżające się wakacje zawsze są dobrą okazją do podsumowań. W roku szkolnym 2020/2021 w NASK działo się bardzo wiele – uczyliśmy radzenia sobie z cyberzagrożeniami, organizowaliśmy konferencje i webinary, prowadziliśmy badania, publikowaliśmy poradniki, kursy e-learningowe i inne materiały edukacyjne, a także odkrywaliśmy tajniki programowania oraz podpowiadaliśmy, co robić, by oddychać czystym powietrzem. Jeśli miarą oceny jest zaangażowanie społeczności szkolnych w nasze inicjatywy i pozytywne opinie, jakimi się z nami dzielą, to zdecydowanie zasłużyliśmy na świadectwo z czerwonym paskiem
Jedną z głównych misji NASK Państwowego Instytutu Badawczego są działania edukacyjne skierowane do młodszych i starszych użytkowników sieci. Mają one na celu z jednej strony promowanie koncepcji społeczeństwa informacyjnego, a z drugiej – ochronę przed zagrożeniami związanymi z użytkowaniem nowoczesnych technologii. Cyfrowe bezpieczeństwo jest także priorytetem Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej: programu, w ramach którego szkoły w całym kraju mogą uzyskać dostęp do szybkiego, bezpłatnego i bezpiecznego internetu.
Kończący się rok szkolny był dla nas czasem pełnym wyzwań. Prowadziliśmy liczne działania edukacyjno-informacyjne i badawcze, uświadamiające i kształtujące właściwe postawy w cyfrowym świecie. Przedstawiając efekty naszej pracy, serdecznie zapraszamy do korzystania z nich – także od września.
Cyberbezpieczeństwo na pierwszym miejscu!
Nasze działania w roku szkolnym 2020/2021 koncentrowały się głównie na profilaktyce zagrożeń w sieci, również ze względu na to, że większość aktywności zarówno dzieci, jak i dorosłych, w związku z pandemią koronawirusa przeniosła się w tym czasie do internetu. Staraliśmy się pokazywać, z jakimi niebezpieczeństwami można zetknąć się online, ale też przekonywaliśmy, że internet może być bezpieczną przystanią służącą rozwojowi, komunikacji, pracy, nauce i rozrywce.
– Ostatnie miesiące były dla środowiska szkolnego czasem wytężonej pracy i podnoszenia poziomu kompetencji cyfrowych, wymagały też wzmożonej czujności w zakresie zagrożeń online i sposobów ochrony dzieci i młodzieży przed różnego rodzaju pułapkami w sieci. Cieszymy się, że mogliśmy towarzyszyć nauczycielom i wspierać ich poprzez nasze działania. Chcieliśmy docierać do wszystkich nie tylko z konkretną wiedzą, ale też wskazówkami niezbędnymi dla Technicznych Reprezentantów Szkół. Wiemy, że nam się to udało. Bardzo dziękujemy za zaufanie! – mówi Agnieszka Żeglińska, Dyrektor ds. Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego i Ekosystemu OSE.
Źródłem wiedzy o zagrożeniach w wirtualnej przestrzeni jest przede wszystkim strona ose.gov.pl, z której od listopada 2020 r. można korzystać w odświeżonej odsłonie. Dla naszych użytkowników zamieszczamy tam różnorodne materiały, np. artykuły dotyczące bezpieczeństwa online (m.in. w serii aktualności „5 pytań o…”) oraz wskazówki w zakresie usług bezpieczeństwa. Na stronie można znaleźć także informacje o Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej. To tutaj Dyrektorzy szkół rozpoczynają proces przyłączenia placówki do OSE i mLegitymacji szkolnej oraz logują się do portalu Moje OSE.
Szkoły, które przystąpiły do Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej, mogą liczyć na wsparcie techniczne w zakresie internetu OSE i dostarczanych usług bezpieczeństwa. Dyrektorzy i Techniczni Reprezentanci Szkół w minionym roku szkolnym korzystali z telefonicznego dyżuru eksperta oraz uczestniczyli w serii webinarów, które przybliżały kwestie związane z infrastrukturą OSE I bezpieczeństwem całego ekosystemu. Dodatkowo wszystkie zgłoszenia na bieżąco rozpatrywało Centrum Kontaktu.
W cyklu „Bezpieczni w sieci z OSE” przybliżaliśmy cyberzagrożenia, z którymi coraz częściej spotykają się użytkownicy sieci. Dzięki opracowanym materiałom (poradnikom, scenariuszom zajęć, infografikom), a także eksperckim webinarom nauczyciele i rodzice, a także Dyrektorzy i Techniczni Reprezentanci Szkół dowiedzieli się więcej na temat zagrożeń w sieci, a także – przede wszystkim – poznali sposoby przeciwdziałania i reagowania na zachowania sextingowe oraz akty agresji online. W naszych spotkaniach online wzięło udział łącznie niemal 4 tys. osób!
Z cennymi poradami staraliśmy się docierać za pośrednictwem wszystkich mediów: nie tylko internetu, lecz także telewizji i radia, gdzie nasi eksperci dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Ze wszystkich publikacji oraz nagrań webinarów można skorzystać na platformie OSE IT Szkoła, która we wrześniu 2020 r. powstała z połączenia zasobów IT Szkoły z materiałami Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej. Nauczyciele, rodzice i uczniowie mogą tam znaleźć także ponad 200 autorskich, bezpłatnych kursów e-learningowych w kilkunastu kategoriach. Zachęcamy do zapoznania się np. z kursami z serii „Krasnoludki 2.0” i „Owce w sieci”, które przybliżają najmłodszym zasady bezpiecznego poruszania się w internecie, a także serią kursów dotyczących sztucznej inteligencji, które starszym uczniom przybliżą tajniki tej technologii przyszłości. Użytkownicy na OSE IT Szkole mogą poszerzać swoją wiedzę także z zakresu programowania, baz danych czy technologii internetowych. Od wdrożenia zasoby na platformie zostały wyświetlone ponad milion razy!
Zależy nam na utrzymywaniu bezpośrednich kontaktów z odbiorcami naszych działań, dlatego komunikujemy się z nimi za pośrednictwem fanpage’a OSE – Ogólnopolska Sieć Edukacyjna na Facebooku. Zamieszczamy tam nie tylko bieżące informacje na temat naszych działań i organizowanych wydarzeń, ale też podpowiadamy, jak dbać o swoje bezpieczeństwo w sieci.
Zdalnie nie znaczy gorzej
Nawet okres pandemii, który wymusił przeniesienie edukacji ze szkolnych klas i ławek przed ekrany komputerów, nie powstrzymał naszych działań. Razem z Ministerstwem Cyfryzacji (później KPRM), Ministerstwem Edukacji Narodowej i GOVTech Polska współtworzyliśmy projekt „Zdalne lekcje”, będący odpowiedzią na potrzeby związane z pandemią COVID-19. Zespół naszych ekspertów przygotował propozycje materiałów, na bazie których można było poprowadzić zajęcia w trybie zdalnym dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. W przygotowanych lekcjach dostępnych w serwisie www.gov.pl/zdalnelekcje uwzględniono dostępne zasoby cyfrowe w postaci multimedialnych lekcji, cyfrowych podręczników, scenariuszy zajęć, kart pracy ucznia, cyfrowych lektur i tekstów kultury, animacji, filmów i gier edukacyjnych, webinarów, słuchowisk i audycji radiowych, programów telewizyjnych dla dzieci i młodzieży in.
– Dziś, po ponad roku nauki na odległość, wiemy, że szybki i bezpieczny internet OSE bardzo pomaga nauczycielom w realizacji zadań edukacyjnych. Z przeprowadzonych przez nas badań wynika, że trzy czwarte placówek, które są w OSE, prowadzi zdalne zajęcia z budynku szkoły, wykorzystując dostarczany przez nas internet. Nie poprzestaliśmy na tym – przekazaliśmy szkołom także 800 pracowni mobilnych z punktem dostępowym do sieci. Pracownia mobilna, czyli w uproszczeniu pracownia informatyczna, to szafa wyposażona w 16 laptopów, którą szkoła może z łatwością transportować pomiędzy salami, umożliwiając uczniom wykorzystanie narzędzi TIK na wszystkich lekcjach. Szkoły otrzymały również od OSE 60 tys. tabletów z dostępem do internetu. Wiemy, że przekazany sprzęt jest na co dzień wykorzystywany w zdalnym nauczaniu – mówi Maciej Dudkiewicz, Dyrektor ds. Centrum Kontaktu.
Bezcenne spotkania, owocne kampanie
Choć w związku z pandemią musieliśmy zrezygnować z wielu działań stacjonarnych, większość przenieśliśmy do sieci. Cieszymy się, że mimo niesprzyjających warunków udało nam się zorganizować trzy flagowe wydarzenia programu Polskie Centrum Safer Internet (PCPSI) – 14. Międzynarodową Konferencję „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w internecie”, konferencję „Szanse, wyzwania, zagrożenia – wprowadzenie do problematyki bezpieczeństwa dzieci i młodzieży online” oraz obchody Dnia Bezpiecznego Internetu. W konferencjach, a także seminariach eksperckich i webinarium dla rodziców, wzięło udział łącznie blisko 5 tys. osób.
W ramach PCPSI zorganizowaliśmy także dwie kampanie – #bezpresji, w której we współpracy z influencerami zachęcaliśmy do refleksji nad wpływem mediów społecznościowych na nasze życie, oraz kampanię dyżurnet.pl, poruszającą problem wytwarzania intymnych obrazów lub filmów przez osoby małoletnie.
Od 2019 r., wspólnie z KPRM, realizujemy kampanię „Nie zagub dziecka w sieci”. Dbamy o to, aby rodzice wiedzieli, jak chronić swoje dzieci przed internetowymi zagrożeniami. W ramach kampanii uświadamiamy, uczymy i pokazujemy rozwiązania problemów związanych z niebezpiecznymi zrachowaniami w sieci. Jednym z działań jest seria poradników dla rodziców. W mijającym roku szkolnym eksperci NASK przygotowali dwa: „Sharenting i wizerunek dziecka w sieci” oraz „Nastolatki i gry cyfrowe”.
Dobrze zaprogramowani
Mijający rok szkolny był dobrym czasem na naukę programowania. Ciesząc się z naszego sukcesu podczas CodeWeek2020 (w naszym kraju zorganizowano ponad 20,5 tys. wydarzeń, dzięki czemu uplasowaliśmy się na pierwszym miejscu wśród innych europejskich krajów!), staraliśmy się wspierać przyszłych programistów. To z myślą o nich na platformie OSE IT Szkoła zostały opublikowane kursy „Programowanie w Scratch Junior z Klubem Młodego Programisty” i „Programowanie w Scratch 3.0 z Klubem Młodego Programisty”. Kursy prowadzone są przez trenerów z wieloletnim doświadczeniem, trenerów w Klubie Młodego Programisty. Każdy z nich składa się z ośmiu 30-minutowych modułów, umożliwiających dowolną organizację pracy na lekcji lub samodzielnej nauki.
Cyfrowa edukacja dla czystego powietrza
W ramach projektu ESA – Edukacyjna Sieć Antysmogowa – prowadziliśmy dalsze działania mające na celu podnoszenie świadomości dzieci i dorosłych w zakresie szkodliwego działania smogu, uwzględniające pomiary zanieczyszczenia powietrza. W ramach projektu powstają i wykorzystywane są cyfrowe narzędzia i materiały edukacyjne, wspomagające proces kształcenia w szkołach i nabywania przez uczniów umiejętności posługiwania się nowoczesnymi technologiami. W projekcie uczestniczy obecnie 461 szkół i przedszkoli.
Rok szkolny 2020/2021 w dużej mierze poświęciliśmy na edukację nauczycieli. To od ich wiedzy i zaangażowania zależy efekt całego przedsięwzięcia. W naszych warsztatach wzięło udział 1350 nauczycieli, przeszkoliliśmy także 28 000 uczniów i 6350 rodziców.
Zachęcamy do korzystania z dostępnych na stronie esa.nask.pl cyfrowych map i danych pomiarowych z urządzeń zamieszczonych w szkołach, do pobierania ich na własne urządzenia i prowadzenia analiz, a także wykorzystywania ich np. podczas lekcji informatyki do nauki programowania.
Działania edukacyjne prowadzimy m.in. za pośrednictwem platformy e-learningowej eduESA, która od listopada 2020 r. jest dostępna dla zalogowanych uczestników projektu – nauczycieli, dyrektorów i uczniów. Można tam znaleźć treści edukacyjne dla dorosłych i e-lekcje dla uczniów podzielone na etapy edukacyjne. Każdy kurs i e-lekcja kończą się tekstem sprawdzającym wiedzę. Sukcesywnie rozbudowujemy zasoby o kolejne atrakcyjne treści edukacyjne.
– W projekcie postawiliśmy na zwiększanie świadomości ekologicznej, kształtowanie pozytywnych nawyków i postaw oraz motywowanie do aktywnych działań na rzecz ochrony środowiska. Robimy to wszystko, ponieważ chcemy, aby powietrze, którym oddychamy, było czyste i bezpieczne. Walczymy tym samym o zdrowie i poprawę jakości życia nas wszystkich. Obserwujemy z radością, jak procentuje nasze podejście, w którym angażujemy całą społeczność szkolną – nauczycieli, uczniów, rodziców. Coraz więcej osób zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że smog truje i powoli niszczy nasze zdrowie, że jest to problem nas wszystkich. To właśnie ta świadomość daje początek zmianie – mówi Barbara Leśniczak, Kierownik Zespołu Edukacyjnej Sieci Antysmogowej.
Zapraszamy także do obejrzenia relacji z Pikniku Naukowego Centrum Nauki Kopernik, podczas którego eksperci ESA przeprowadzili trzy pokazy – „Czy na pewno nie palisz?”, „Jak działa miernik zanieczyszczenia powietrza?”, „Co wisi w powietrzu” – które wciąż można zobaczyć na kanale YouTube NASK.
Choć rok szkolny już się kończy, my nie planujemy odpoczynku. Po wakacjach wrócimy z szeroką ofertą zarówno dla nauczycieli i uczniów, jak i Dyrektorów i Technicznych Reprezentantów Szkół. Tymczasem zachęcamy do śledzenia aktualności na stronach ose.gov.pl oraz OSE IT Szkoła, gdzie w lipcu i sierpniu – w ramach serii „Bezpieczni w sieci z OSE na wakacje” i „Letnia Akademia OSE” – będziemy przybliżać zagadnienia związane z cyberbezpieczeństwem, sztuczną inteligencją i programowaniem.