Jak walczyć ze smogiem, a przy okazji rozwijać kompetencje cyfrowe uczniów w całej Polsce? Państwowy Instytut Badawczy NASK podsumowuje działania Edukacyjnej Sieci Antysmogowej (ESA) w sezonie 2019/2020. Patronem programu jest Ministerstwo Cyfryzacji.
461 placówek na terenie całej Polski, ponad 41,6 tys. uczniów i 25,5 tys. dorosłych uczestniczących w zajęciach dotyczących smogu i jego wpływu na nasze zdrowie. Tak najkrócej można podsumować działania edukacyjne w sezonie grzewczym 2019/ 2020.
- W pierwszym momencie można by zadać sobie pytanie, co cyfryzacja ma wspólnego ze smogiem? Ma i to wiele – przede wszystkim pozwala skutecznie z nim walczyć – mówi minister cyfryzacji Marek Zagórski. – Nowoczesne technologie wykorzystujemy nie tylko do monitorowania poziomu smogu, ale i do edukacji ekologicznej, przy okazji podnosząc kompetencje cyfrowe dzieci i dorosłych – dodaje szef MC.
– Świadomość problemu to początek zmiany. Dlatego tak ważne jest upowszechnianie informacji na temat smogu, przyczyn jego powstawania i sposobów ograniczania. W naszym projekcie postawiliśmy na edukację. Co ważne – wiedzę o tym, jak przeciwdziałać smogowi, przekazujemy nie tylko dzieciom i młodzieży w szkołach, ale także dorosłym – mówi Barbara Leśniczak, kierownik Edukacyjnej Sieci Antysmogowej.
Jak to działa?
W szkołach i przedszkolach biorących udział w projekcie ESA instalowane są mierniki pyłów zawieszonych, które stale monitorują poziom zanieczyszczenia powietrza. – Wynik pomiaru jest na bieżąco aktualizowany – można go sprawdzić na wyświetlaczu znajdującym się na terenie szkoły. Aktualne i archiwalne dane z pomiarów są dostępne na stronie www.esa.nask.pl – wyjaśnia Barbara Leśniczak.
Prowadzone pomiary są punktem wyjścia do zajęć edukacyjnych, prowadzonych przez nauczycieli w swoich placówkach. W czasie zajęć uczniowie dowiadują się, czym jest smog i czym grozi oddychanie zanieczyszczonym powietrzem. Na bieżąco śledzą wyniki i widzą, w jakim stopniu problem zanieczyszczonego powietrza dotyczy ich najbliższej okolicy.
– Rodzice i uczniowie nie spodziewali się, że nawet w małej wsi mogą występować dni, w których stężenie pyłów PM2 i PM10 przekracza dozwolone normy, i że zjawisko smogu nie jest nam zupełnie obce. Prelekcje przeprowadzone podczas zebrań z rodzicami na wielu z nich zrobiły spore wrażenie – mówi Robert Dmitrzak, nauczyciel z SP w Owińskach, koordynator projektu na terenie szkoły.
Od przedszkola
Edukację warto zaczynać już w przedszkolu. Młodzi ludzie są coraz bardziej świadomi ekologicznie i nie chcą żyć w zatrutym środowisku. Dlatego w czasie realizacji projektu pracują naprawdę aktywnie – angażują się w zajęcia, uczestniczą w konkursach plastycznych oraz fotograficznych, tworzą filmy i plakaty antysmogowe. Organizują również w swoich miejscowościach marsze, drużyny i patrole antysmogowe, starając się w te sposób wpłynąć na lokalną społeczność i stan powietrza w swojej okolicy.
– Takie podejście, w którym angażujemy w całą społeczność szkolną – nauczycieli, uczniów, rodziców –procentuje. Z dnia na dzień wzrasta świadomość problemu. Coraz więcej osób zaczyna zdawać sobie sprawę z tego, że smog truje i powoli niszczy nasze zdrowie. I że jest to problem nas wszystkich. Dzięki temu, że ESA edukuje również dorosłych, wiedza na temat smogu może szybko przełożyć się na konkretne działania i decyzje. Rodzice nie chcą narażać swoich dzieci na oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, podejmują odpowiedzialne decyzje w kwestii ogrzewania swoich domów. Z kolei aktywizacja społeczności nierzadko wpływa też na inicjowanie działań władz lokalnych na rzecz ochrony środowiska – podsumowuje Barbara Leśniczak.
Kompetencje cyfrowe
Wszystkie działania projektowe wspierane są przez nowoczesne narzędzia cyfrowe, dzięki czemu pomagają szkołom we wprowadzaniu takich narzędzi w proces kształcenia i doskonaleniu kompetencji cyfrowych uczniów. W projekcie – oprócz mierników, wyświetlaczy i tablic informacyjnych w szkołach – wykorzystywane są mapy cyfrowe i dane pomiarowe dostępne do pobrania ze strony internetowej. Uczniowie stale korzystają z materiałów online – takich jak artykuły, quizy czy filmy.
W ten sposób ESA pokazuje użyteczność nowoczesnych technologii i pomaga zarówno dzieciom, jak i dorosłym w nauce posługiwania się nimi. Dzięki zdobywanym informacjom mogą oni świadomie decydować o podejmowanych aktywnościach w zależności od stopnia zanieczyszczenia powietrza.
– Obok edukacji ekologicznej stawiamy również na rozwijanie kompetencji cyfrowych uczniów. W ramach zajęć ESA posługują się oni nowoczesnymi technologiami, uczą się korzystania z różnych źródeł informacji, przetwarzania danych. Zyskują dzięki temu świadomość przydatności technologii cyfrowych w różnych obszarach życia codziennego – mówi Barbara Leśniczak z ESA.
Główne przyczyny zanieczyszczenia powietrza w Polsce (źródła emisji PM10):
- ogrzewanie budynków piecami na węgiel i drewno (tzw. niska emisja) – 52%
- przemysł – 17%
- transport drogowy – 10%
- energetyka – 9%
- inne źródła – 8%
- rolnictwo – 4%
Projekt ESA powstał w 2018 r. po to, by popularyzować w szkołach i lokalnych społecznościach wiedzę na temat znaczenia czystego powietrza oraz tego, jak poprzez swoje codzienne wybory każdy z nas może poprawić jego jakość 91 tys. uczniów szkół podstawowych i przedszkoli wzięło udział w zajęciach ESA na temat smogu w latach 2018–2020, a 60 tys. dorosłych (nauczycieli i rodziców) zostało w tym czasie przeszkolonych .
Czy każda szkoła może dołączyć do programu Edukacyjna Sieć Antysmogowa? Tak, wystarczy wejść na stronę www.esa.nask.pl i wypełnić dostępny na niej formularz zgłoszeniowy.
