Światowe ekspertki od bezpieczeństwa informacji, autorki cytowanych szeroko prac o sztucznej inteligencji, specjalistki od przetwarzania obrazu i deepfake’ów, humanistyki cyfrowej i socjolingwistyki. Naukowczynie NASK imponują nie tylko swoimi sukcesami naukowymi, ale i wszechstronnością.

Internet to technologiczna rewolucja, która ingeruje w każdą dziedzinę życia. By jej skutki nie były dla nas zbyt dotkliwe, potrzebni są zarówno inżynierowie, jak i humaniści. Ludzie, którzy rozumiejąc np. popularną dziś mechanikę kwantową, jednocześnie zdają sobie sprawę, jak głębokie zmiany wprowadzi ona w naszą codzienność. Ludzie, którzy swoje naukowe zainteresowania potrafią przekuć w rekomendacje, diagnozy, przełomowe hipotezy i praktyczne rozwiązania.

Z chmury do elity elit, czyli do grona najczęściej cytowanych na świecie

Prof. Joanna Kołodziej. Główne obszary jej zainteresowań – chmury obliczeniowe, data science, metody sztucznej inteligencji, w szczególności metody uczenia maszynowego.

Prof. Kołodziej pracuje w Zakładzie Systemów Rozproszonych NASK. Środowisko naukowe zna ją od lat – z udziału w grupach naukowych i ważnych konferencjach rangi A+ i A, ostatnio Supercomputing Conference (SC18-SC23). Joanna Kołodziej publikuje, udziela się w kolegiach redakcyjnych prestiżowych czasopism, np. ACM Computing Survey. Ostatnio poznała ją również szeroka publiczność w Polsce, gdy analitycy Uniwersytetu Stanforda i wydawnictwa Elsevier zaliczyli prof. Kołodziej do grona najbardziej wpływowych naukowców na świecie. Należy do elity elit, czyli dwóch procent globalnie najczęściej cytowanych badaczy. Kierowała m.in. programem, w którym powstała platforma cyberbezpieczeństwa GUARD. To rozwiązanie, które eliminuje najbardziej istotne bariery dla wprowadzania nowoczesnych narzędzi i technologii głównie w małych i średnich przedsiębiorstwach.

Ryzyka, podatności, eksploity. Z VARIoT-a korzysta cały świat

Dr inż. Anna Felkner. Lista jej osiągnięć robi wrażenie. Koordynuje i kieruje międzynarodowymi projektami związanymi z szeroko pojętym cyberbezpieczeństwem, których rezultaty wykorzystywane są na całym świecie. Kierowała projektem EUNITY, w którym współpracę zacieśniały jednostki badawcze Europy i Japonii, specjalizujące się w cyberbezpieczeństwie. Doktor Felkner, kierowniczka Pionu Systemów Cyberbezpieczeństwa w NASK, reprezentuje Instytut w European Cyber Security Organisation. Koncentruje się na zagadnieniach bezpieczeństwa informacji, kontroli dostępu, zarządzania zaufaniem w systemach rozproszonych, analizą ryzyka i zarządzaniem podatnościami, czyli sposobem postępowania w sytuacji wykrycia błędów czy luk w oprogramowaniu.

Koordynowała prace w międzynarodowym projekcie VARIoT, który dał efekt w postaci bazy informacji o podatnościach i eksploitach, czyli programach, które wykorzystują błędy w oprogramowaniu.

Badam zagrożenia, które czyhają na nas każdego dnia w internecie. Nawiązuję kontakty i współpracuję z ludźmi z całego świata, aby wspólnie wypracowywać rozwiązania i czynić świat bezpieczniejszym. Różnimy się i mamy inne spojrzenie na świat, łącząc nasze siły i możliwości jesteśmy w stanie zrobić więcej

– mówi Anna Felkner.

Na pierwszej linii frontu. Ochrona prawdy w cyfrowej erze

Dr Ewelina Bartuzi-Trokielewicz z Zakładu Biometrii NASK prowadzi prace badawcze nad metodami rozpoznawania tożsamości z uwzględnieniem biometrii tęczówki, twarzy oraz linii dłoni. Interesuje się także detekcją obiektów z wykorzystaniem AI oraz wykrywaniem deepfake’ów. Słowem, pracuje na pierwszej linii frontu. W rozwoju sztucznej inteligencji doszliśmy bowiem do momentu, kiedy nawet specjaliści na pierwszy rzut mają problem w odróżnianiu np. zdjęć prawdziwych od fałszywych.

Technologie deepfake stają się coraz bardziej zaawansowane. Łatwość, z jaką można manipulować materiałami audiowizualnymi, osiąga niebezpieczne poziomy. Nie chodzi już tylko o manipulacje wizerunkiem dla zabawy czy sztuki, ale o realne zagrożenia dla bezpieczeństwa informacyjnego społeczeństw

– wyjaśnia dr Ewelina Bartuzi-Trokielewicz. I dodaje:

Nasze badania nad biometrią i analizą deepfake’ów pokazują, że właśnie interdyscyplinarna współpraca naukowa i zaawansowane algorytmy AI mogą oferować skuteczne narzędzia do walki z tym zjawiskiem. Ochrona prawdy w cyfrowej erze to nie tylko nasz techniczny obowiązek, ale przede wszystkim społeczna odpowiedzialność. Musimy działać z przekonaniem, że jedynie przez współpracę i ciągłe innowacje możemy zapewnić bezpieczeństwo informacyjne w skali globalnej.

Jak dzięki AI zrozumieć świat. Badanie języka, sztuki, mózgu

Może to przypadek, a może znak czasu, że wiele naukowczyń NASK zajmuje się rozwojem sztucznej inteligencji, której różne aspekty już w tej chwili wpływają na poziom cyberbezpieczeństwa.

Agnieszka Karlińska specjalizuje się w opracowywaniu wysokiej jakości zbiorów danych na potrzeby zadań z zakresu NLP, zgodnie z podejściem data-centric AI. Kieruje z ramienia NASK projektem, który zmierza do utworzenia otwartego, polskojęzycznego modelu językowego (LLM).

O korzyściach ze sztucznej inteligencji mówi się najczęściej z perspektywy rozwoju gospodarki. Tymczasem rozwiązania bazujące na AI mogą się także przyczyniać do demokratyzacji społeczeństwa. Pierwszym krokiem w tym kierunku jest dbałość o jakość danych – ich reprezentatywność, transparentność i wolność od obciążeń (ang. biases)

– podkreśla Agnieszka Karlińska.

Dr Anna Kołos zajmuje się nie tylko przetwarzaniem naturalnym języka, ale także stylometrią – to dział, który analizuje dzieła sztuki pod kątem statystycznej charakterystyki stylu autora.
Z kolei dr Dorota Mularczyk pracuje nad zastosowaniem sztucznej inteligencji w medycynie. Do NASK-u trafiła po sześciu latach w laboratorium biochemicznym, a teraz zajmuję się analizą i klasyfikacją sygnałów elektrycznych pochodzących z mózgów osób chorych na chorobę Parkinsona. Stara się, by AI pomagała człowiekowi zrozumieć otaczający świat.

Wierzę, że inteligencja ludzka i sztuczna świetnie się uzupełniają. Dzięki temu wykorzystanie AI może przyczynić się do rozwoju różnych dziedzin nauki

– mówi dr Mularczyk.